ഏതാനും ഓർമ്മകൾ പറയാം. കഴിഞ്ഞ എട്ടോളം വർഷങ്ങളായി ക്രിസ്തുമസ്ക്കാലം കഴിഞ്ഞു പോകുന്നത് മുംബൈയിലാണ്. നാട്ടിലെ ക്രിസ്തുമസുകൾ പുതുമയും ജീവനുമുള്ള ഓർമ്മകൾ സമ്മാനിക്കുന്നു. തിരുവനന്തപുരത്തായിരുന്നെങ്കിൽ നക്ഷത്രങ്ങൾ ആന്ദോളനം ചെയ്യുന്ന തണുപ്പുള്ള ക്രിസ്തുമസ് സായാഹ്നം, ഉല്ലാസഭരിതമായ കരോൾ ഗാനങ്ങൾ, ക്വയർ, നിറവുള്ള പ്രാർത്ഥന, അലംകൃതമായ നിരത്തുകളിൽ ഒഴുകുന്ന ആൾക്കൂട്ടത്തിനിടയിലൂടെയുള്ള ഒറ്റയാൾ നടത്തം, സുഹൃത്തുക്കളുടെയാരുടെയെങ്കിലും വീട്ടിൽ പാതിരാ കഴിഞ്ഞുള്ള അത്താഴം ഇവയെല്ലാം ആസ്വദിക്കാമായിരുന്നു. മുംബൈയിൽ അങ്ങനെയൊന്നുമില്ല. മഞ്ഞുകാലമാകുന്നു. ക്രിസ്തുമസ്സ് വന്നു പോകുന്നു. ഏറിയാൽ ഒരു കക്ഷ്ണം കേക്ക്. പിന്നെ രാത്രി വൈകി മൊബൈലിലേക്ക് വരുന്ന ക്രിസ്തുമസ് ആശംസകൾ . ഇത്രയൊക്കെയെ ഉള്ളു. ആശംസകളുടെ കുത്തൊഴുക്കിൽ മൊബൈൽ ഹാംഗാവുമെന്നതിനാൽ വേണ്ടപ്പെട്ട ചിലർക്ക് ആശംസാ മെസ്സേജുകളയച്ചിട്ട് നേരത്തെ തന്നെ കിടന്നുറങ്ങും. ഏതാനും വർഷങ്ങളായിട്ടുള്ള പതിവാണത്.

സമയം തെറ്റി വാട്സപ്പിലേക്ക് മെസ്സേജ് വന്നു.

” വിഷ് യൂ എ മെറി ക്രിസ്തുമസ് ”

തുടർന്ന് ഒരു വീഡിയോയും. ‘സാന്റാലൂസിയ’ എന്ന ഗാനത്തിന്റെ അകമ്പടിയോടെ, തൂവെള്ള മഞ്ഞിൻ പരപ്പിൽ റെയിൻ ഡിയേർസ് വലിക്കുന്ന തെന്നുവണ്ടിയും, സാന്റായുമൊക്കെയായി മനോഹരമായി ഷൂട്ട് ചെയ്ത ഒരു വീഡിയോ.

” ഹരീഷ് സാർ ഇറ്റ്സ് മീ മുന്നി. ഹൗ ആർ യൂ”

പ്രൊഫൈൽ പിക്ചറിൽ ബൂട്ടും, രോമക്കുപ്പായവും, ഹാറ്റുമൊക്കെയായി പുഞ്ചിരിച്ചുകൊണ്ട് മുന്നി. ബ്രോഡ് വേയിലോ മറ്റോ വച്ചെടുത്ത ചിത്രം. തിരിച്ചും ആശംസകൾ നേർന്നു.

” ഇടയ്ക്കൊക്കെ ഒന്നോർത്ത് കോൺടാക്ട് ചെയ്യണമെന്നില്ല ല്ലേ മാഷേ?”

” ഈ നമ്പരൊന്നും കൈയ്യിലില്ല. ഇപ്പോൾ എവിടെ?:നാട്ടിലോ അതോ അവിടെത്തന്നെയോ? ”

” ഇവിടെത്തന്നെ കാലിഫോർണിയായിൽ. വല്ലാത്ത തണുപ്പ്. തിരക്കൊഴിഞ്ഞ നേരവുമില്ല. വരുന്ന വർഷമെങ്കിലും തീസിസ് കൊടുക്കണം. കരിയർ ഒന്നു ശരിപ്പെടുത്തണം. പിന്നെ ഞങ്ങളെക്കുറിച്ച് കഥയെഴുതുമെന്ന് പറഞ്ഞിട്ട് സാർ എഴുതിയാ?”

( പഴയ ഓർമ്മകൾ വച്ച് ‘ എവൻറ്റൈഡ് ഇൻ സി ഷാർപ്പ് മൈനർ’ എന്നൊരു കഥ എഴുതുന്നകാര്യം വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് പറഞ്ഞിരുന്നു. ആ കഥ പാതിയിൽ നിലയ്ക്കുകയുണ്ടായി)

” തുടങ്ങി. പൂർത്തിയാക്കണം. അന്നത്തെ അനുഭവങ്ങൾ ഞാൻ വേറൊരു കഥയിലിറക്കി. അതിൽ നായിക ഒരു പൂമ്പാറ്റയായി മാറും”

“ഹഹ ബെസ്റ്റ്( ചിരിയുടെ ഇമോജികൾ) സാറിന് ഒരു മാറ്റവുമില്ലല്ലേ?”

” ഇല്ല കൊന്നാലും മാറില്ല.”( ഇമോജികൾ തിരിച്ച്)

” ഇപ്പോഴും ഒറ്റമുറിയിലെ ആ ബുദ്ധിജീവിതം തന്നല്ലേ.. ഫ്രണ്ട്ഷിപ്പുകളൊന്നുമില്ലാതെ. ഉറക്കം വരുമ്പോൾ പുസ്തകങ്ങൾക്കിടയിൽ ചുരുണ്ടു കിടപ്പ് തന്നെയോ?”

“ഒന്നിനുമൊരു മാറ്റവുമില്ല. ഫേസ്ബുക്കിലൊക്കെ നേരീയ സൗഹൃദങ്ങൾ . അത്രമാത്രം”

” കല്യാണമൊന്നും കഴിക്കുന്നില്ലേ? എങ്ങോട്ടാ പോക്ക്?”

” കെട്ടും. ഇതുവരെ സ്ഥാപിച്ച സൗഹൃദങ്ങളിൽ ഒന്നിനെത്തന്നെ. ഇനിയൊരു തേടിയലച്ചിലിന് മനസ്സനുവദിക്കുന്നില്ല. അവിടെയോ? വിവാഹമൊക്കെ കഴിഞ്ഞോ? ”

” ഏയ് ഇപ്പോഴൊന്നുമില്ലപ്പാ. ഒരു കരപറ്റട്ടെ”

( ‘മാഷേ’, ‘ഇല്ലപ്പാ’ എന്നീ പ്രയോഗങ്ങളൊന്നും പൊതുവെ തിരുവനന്തപുരത്തില്ല. ചോദിച്ചപ്പോൾ കൂടെയുണ്ടായിരുന്ന വടക്കൻ മലയാളികളിൽ നിന്ന് ശീലിച്ചതാണെന്ന് മറുപടി കിട്ടി”)

” ആട്ടെ പഠനവും നാടകാന്തം കവിത്വവുമൊക്കെ എവിടെവരെയെത്തി?”

( മുന്നി തിയേറ്റർ പഠിക്കാൻ യുഎസിലേക്ക് പോവുകയാണുണ്ടായത്)

” കുറേ പ്രോജക്ടുണ്ട് സാർ. ആന്റിഗണിയുടെ പുറകേയാണിപ്പോൾ”

” സോഫോക്ലീസ്?”

“അല്ല. ഴാങ്ങ് അനൂയി. ഇവിടെ ഫ്രഞ്ച്കാരുടെ അയ്യര് കളിയാണ്. മോളിയറും ഹ്യൂഗോയുമൊക്കെ തന്നെ. പാരീസിൽ പോയിരുന്നു. പുകവലി ശീലമില്ലാത്ത ഒരുത്തനേയും അവിടെയൊന്നും കാണാൻ കഴിയില്ല. തിയേറ്റർ ക്യാംപ് മുഴുവനും പുകമയം. പിന്നെ ഇവൻമാരുടെ മുടിയും. തിയേറ്റർ മുടിയിലാണിരിക്കുന്നതെന്നാണ് വിചാരം. വാട്ട് ദ ഫക്ക്..( ഇമോജികൾ)

” ഹ ഹ .. മോളിയർ ഈസ് നൈസ് നോ?”

” സാഹിത്യം മാത്രമല്ല സാർ. തിയേറ്ററിൽ വരുമ്പോൾ എന്തെല്ലാം സെറ്റിംഗ്സ് നോക്കണം. കേൾക്കണോ സാർ ‘ഡോക്ടേഴ്സ് ഡിലെമാ’യുടെ സെറ്റിംഗ്സിന് എനിക്ക് അവാർഡുണ്ട്. ഇപ്പോൾ ഒൺ ആക്ട്സ് ആണ് കൂടുതൽ ഫോക്കസ് ചെയ്യുന്നത്”

” ദാറ്റ്സ് ഗുഡ്”

ഇനി എന്നാ നാട്ടിൽ?”

“മേ ബി ഇൻ ഏപ്രിൽ. അലിയോൻസ് ഫ്രാൻസെസ് ഒരു പ്രോജക്ട് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. വൈലോപ്പിള്ളി സംസ്കൃതി ഭവനിലായിരിക്കും. വെയിറ്റിംഗ് ഫോർ ഗോദോ”

” ഓ റിയലീ? . ഞാനത് ഒരിക്കൽ കണ്ടിട്ടുണ്ട്. അവിടെ വച്ചുതന്നെ”

” ചിലപ്പോൾ ഒരു സാൻസ്ക്രിറ്റ് പ്ലേയും കാണും. കേൾക്കണോ സാർ, ഫ്രഞ്ചൻമാർ സാൻസ്ക്രിറ്റ് നാടകങ്ങളെന്ന് പറഞ്ഞാൽ മരിക്കും. ഭ്രാന്താണ്. കേരളത്തിൽ വരുകയാണെങ്കിൽ ഏതെങ്കിലുമൊന്ന് ചെയ്യാൻ എന്നോട് ഓപ്ഷൻ ചോദിച്ചു. മേ ബി മൃച്ഛഘടികം അല്ലെങ്കിൽ ശാകുന്തളം”

“ഓകെ. ആട്ടെ ക്രിസ്തുമസ്സൊക്കെ എവിടെവരെയായി? എന്തു കഴിച്ചു?”

” ക്രിസ്തുമസ്സ് ഈവ് ആഘോഷിക്കാൻ ഫ്രണ്ട്സുമൊത്ത് ഒരു ഫിലിപ്പിനോ റെസ്റ്റോറന്റിൽ പോയി. നല്ല ബീഫ് സ്റ്റൂ കിട്ടുമവിടെ. കൾഡറേറ്റാ”

“നാട്ടിൽ വീട്ടുകാർ എതിർക്കില്ലേ? അവർ വെജിറ്റേറിയൻസല്ലേ?”

“ങ്ഹും വെജ്! കോപ്പാണ്. അതൊക്കെ പണ്ട് “( ചിരിയുടെ ഇമോജികൾ)

രണ്ടായിരത്തിപതിനൊന്നിന്റെ ആദ്യം, വി.എസ് സർക്കാറിന്റെ അവസാന മാസങ്ങളിൽ, എൻ. എസ്. എസ് സംഘടനയുമായുള്ള രാഷ്ട്രീയ സമവായങ്ങളുടെ ഭാഗമായിട്ടാകാം നിലമേൽ കോളേജിൽ സ്ഥിര അദ്ധ്യാപകരുടെ നിയമനങ്ങൾ നടന്നു. അതിനാൽ ആ ക്രിസ്തുമസ്ക്കാലം കഴിഞ്ഞതോടെ ഞാനുൾപ്പെടെയുള്ള ഇംഗ്ലീഷ് ഗസ്റ്റ് ലക്ചേഴ്സിന് പിരിഞ്ഞുപോകേണ്ടി വന്നു. എങ്കിലും, പഠിപ്പിച്ചു കൊണ്ടിരുന്ന ‘കിംഗ് ലിയർ’ പൂർത്തിയാക്കാൻ ജനുവരി അവസാനംവരെ ഡിപ്പാർട്ട്മെന്റ് ഹെഡ് എനിക്ക് അനുമതി നൽകി. അക്കാലത്ത് കുറേ സായാഹ്നങ്ങൾ ഞാൻ മുന്നിയുടെ കുടുംബവുമായി ചെലവഴിച്ചിരുന്നു. അയ്യർ അങ്കിളിന് അവസാനമായി പിയാനോ വായിച്ച് കേൾപ്പിക്കാൻ എനിക്ക് കഴിഞ്ഞില്ല. ഷൊപ്പേന്റെ ” റയിൻഡ്രോപ് പ്രെല്യൂഡ്’ എന്ന സംഗീത രചന വീണ്ടും വായിച്ചുകേൾക്കാൻ അദ്ദേഹം ആഗ്രഹിച്ചിരുന്നതായി പിന്നെ ഫോൺ വിളിച്ചപ്പോൾ മുന്നി പറഞ്ഞു.

” ഇനിയെന്നാ കാണുക?” ഫോണിലൂടെ അന്ന് മുന്നി ചോദിച്ചു.

പിന്നെ ഞങ്ങൾ കാണുകയുണ്ടായില്ല. അന്ന് ഏറെ നേരം ഞങ്ങൾ ഫോണിൽ സംസാരിച്ചു. മുന്നിയുടെ പരീക്ഷാ തിരക്കുകൾ, ( ആൾ സെയിന്റ്സ് കോളേജിൽ മൂന്നാം വർഷം ഇംഗ്ലീഷ് സാഹിത്യം പഠിക്കുകയായിരുന്നു അവൾ) മുംബൈയിലേക്ക് താമസം മാറുന്നതിന് മുന്നേയുള്ള ഏതാനും യാത്രകൾ എന്നിവ കാരണം രണ്ടോ മൂന്നോ മാസത്തെ ഇടവേളക്ക് ശേഷമായിരുന്നു അത്. ഓണത്തിന് മുന്നെയായി ഞാൻ മുംബൈയിലേക്ക് പോയി. അതിന് മുന്നേ തന്നെ മുന്നി തുടർന്നു പഠിക്കാനായി വിദേശത്തേക്കും.

“പിന്നെ കേൾക്കണോ സാർ ഖുഷി ഗോട്ട് മാരീഡ്. ജർമ്മനിയിൽ നിന്നു തന്നെ. നാട്ടിലെ ശീലുകളൊന്നും അതിന് പിടിക്കില്ലെന്ന് തോന്നുന്നു. ഇവിടെ വന്നിരുന്നു. ഹബ്ബിയും കുഞ്ഞുമായി. പെരിയമ്മയും പെരിയപ്പയുമുണ്ടായിരുന്നു. ഞങ്ങൾ സർക്കീട്ടിന് പോയി. ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിലൊക്കെ ആദ്യമായിട്ടാ പോണെ. തുടർച്ചയായി ഏഴുമണിക്കൂറോളം ഞാൻ കാറോടിച്ചു. ആപ്പിൾ തോട്ടങ്ങളിൽ പോയി ആപ്പിൾ പറിച്ചു. കയറണമെന്നു തോന്നിയ റസ്റ്റോറന്റുകളിലെല്ലാം കയറി. ഇത്രയും നല്ലൊരു ട്രിപ്പ് ഇനി ജീവിതത്തിലുണ്ടാകുമോ എന്തോ? സാറ് വന്ന് കാണണം! എന്തു രസമാന്നറിയോ തോട്ടങ്ങളൊക്കെ കാണാൻ!”

“ങ്ഹും. മുന്നി കുറേ മാറിയിട്ടുണ്ട്”( ചിരിയുടെ ഇമോജികൾ)

” ഹ ഹ.. വയസ്സ് ഇരുപത്തെട്ടായില്ലേപ്പാ. സാർ അതുപോലെ തന്നെ”

” മാറുമെന്ന പ്രതീക്ഷയും തൽക്കാലം വച്ചു പുലർത്തണ്ടാ” ( ഇമോജികൾ)

” അതെ. സാർ പ്രതിഷ്ഠ ഹി ഹി.. മാറൂല്ല. ഞാനിടയ്ക്കിടെ ഓർക്കാറുണ്ട്”

“ങ്ഹും”

” വീണേച്ചി എവിടെയാ?”

” ഷീ ഈസ് സെറ്റിൽഡ് ഇൻ ദുബായ്. രണ്ട് പെൺകുട്ടികൾ”

ചിരിയുടെ കുറേ ഇമോജികൾ അവിടുന്ന്.

” വിധിച്ചതേ നേടൂ” ചിരിയുമായി ഞാൻ.

ഫ്രെഡറിക് ഷൊപ്പേന്റെ സംഗീത രചനകൾ വായിച്ചു കേട്ടപ്പോൾ അയ്യർ അങ്കിളിന് അതൊരു പുതിയ അനുഭവമായി തോന്നി. കാല്പനിക കാലത്തിന്റെ ഹൃദയഭാഗത്ത് വച്ച്, രോഗാസ്വസ്ഥ്യങ്ങളെ അവഗണിച്ചുകൊണ്ട് പ്രണയാതുരനായി സംഗീത രചനകൾ നടത്തിയ ഷൊപ്പേൻ. മൊസാർട്ടിന്റേയും, ബീഥോവന്റെയും പിയാനോ സൊണാറ്റകൾ ഏറെ കേട്ടു പരിചയമുണ്ടായിരുന്നു അയ്യറങ്കിളിന്. അവയുടെ കുറേ പഴയ ഗ്രാമഫോൺ റെക്കോർഡുകളും എനിക്ക് കാട്ടിത്തന്നു. എന്നാൽ ഷൊപ്പേൻ സംഗീതത്തിലെ( വായിക്കാൻ ഏറെ പ്രയാസമുള്ള രചനകളാണവ) ശ്രുതിഭേദങ്ങളും രാഗമാറ്റങ്ങളും പിയാനോ റൂമിൽ നിറഞ്ഞപ്പോൾ അദ്ദേഹം അത്ഭുതം കൊണ്ട് ചിരിച്ചു . അങ്കിൾ ആരോഗ്യം വീണ്ടെടുത്ത് വളരെ ഊർജ്ജസ്വലനായി കാണപ്പെട്ടു.

ആരും വായിക്കാതെ കിടന്ന പഴയ പിയാനോയിൽ നിന്ന് സംഗീതം കേട്ടപ്പോൾ താത്തയ്ക്ക് വളരെ സന്തോഷമുണ്ടായിക്കാണണമെന്ന് മുന്നി പിന്നീടൊരിക്കൽ പറഞ്ഞു. ഈ വീടും, ഇവിടുത്തെ പഴയ ഉപകരണങ്ങളും, പാട്ടിയെക്കുറിച്ചുള്ള ഓർമ്മകളുമാണ് താത്തയ്ക്ക് ഏറെ പ്രിയങ്കരം.

“അമ്മാളു ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിൽ വളരെയിഷ്ട്പ്പെട്ടേനെ . ഉനക്ക് ഞാപകമിറ്ക്കാ മുന്നി പാട്ടി ഹാർമോണിയം വാസിക്കറ്ത്? ഷീ യൂസ്ഡ് ടു പ്ലേ ഹാർമോണിയം. യൂ നോ ദ കീർത്തന ‘ പാഹി ശ്രീ പദേ” ഇൻ ഹംസധ്വനി? സ്വാതി തിരുനാൾ കമ്പോസിഷൻ. ദാറ്റ് വാസ് ഹെർ ഫേവറൊയ്റ്റ്” ഒരിക്കൽ അങ്കിൾ പറഞ്ഞു.

നൈതികതയുടേയും സത്യത്തിന്റേയും ഒരു അന്തർധാര ഏവരുടെയും ഹൃദയത്തിലും, പ്രപഞ്ചത്തിലാകമാനം തന്നെയും ഉണ്ടായിരുന്നതായി ഞാൻ വിശ്വസിച്ചിരുന്നു. ഇപ്പോഴും വിശ്വസിക്കുന്നുണ്ട്. അങ്കിൾ പിയാനോ റൂമിൽ നിന്ന് പുറത്തുപോകാനായി ഞാനും മുന്നിയും അക്ഷമരായി കാത്തിരുന്ന അക്കാലത്തെ സായാഹ്നങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഓർത്തു. അതിരുകൾ ഏറെയൊന്നും ലംഘിക്കപ്പെടാതെ ആ ശൈത്യകാലം കടന്നുപോയതോർത്ത് സമാശ്വസിക്കുകയാണ് പിന്നീടുണ്ടായത്. ഇതിനെ കുറിച്ചെല്ലാം വീണയോട് പറയേണ്ടി വന്നാൽ അവൾക്കത് ഉൾക്കൊള്ളാവുന്നതെയുള്ളുവെന്ന് ചിന്തിച്ചു. ഇറ്റ് വാസ് ജസ്റ്റ് ഡിസയർ. അത്രയെയുണ്ടായിരുന്നുള്ളു. നതിംഗ് എൽസ്.

അക്കാലത്ത് തന്നെയാണെന്ന് തോന്നുന്നു അങ്കിളിന്റെ മറ്റൊരു ചെറുമകളായ നയനാ ഷ്മിറ്റ്( അവളെയെല്ലാവരും ഖുഷി എന്ന് വിളിച്ചിരുന്നു) സാരിയുടുക്കാൻ പഠിച്ചതും. മുന്നിയാണ് പഠിപ്പിച്ചത്. ജർമ്മനിയിൽ മിസിസ് ഹേമന്തി ഷ്മിറ്റ് മകളെ അതൊന്നും പഠിപ്പിച്ചിരുന്നില്ല. സാരിയും ഖുഷിയുടെ സ്വർണ്ണത്തലമുടിയും തമ്മിൽ മേച്ചിംഗാണെന്ന് ശ്രീറാം അങ്കിൾ( മുന്നിയുടെ അപ്പ) പറഞ്ഞു. ഒരു സാരിയുടുപ്പ് മത്സരം തന്നെ അവിടെ നടന്നതായി ഓർക്കുന്നു. സാരിയിൽ ഖുഷിയാണോ മുന്നിയാണോ കൂടുതൽ സുന്ദരിയെന്നറിയാൻ. ശ്രീറാം അങ്കിളും, വസുന്ധരാ മാഡവും, ശീനുവും ഖുഷിയുടെ പക്ഷം പിടിച്ചപ്പോൾ മിസ്റ്റർ ഷ്മിറ്റും, അയ്യറങ്കിളും ഹേമന്തിമാമും മുന്നിക്കായി വാദിച്ചു. എന്നോടും അഭിപ്രായം ചോദിച്ചു. ഞാൻ ചില ഒഴികഴിവുകൾ പറഞ്ഞുകൊണ്ട് പഴയ ഫോട്ടോ ആൽബങ്ങൾ മറിച്ചുനോക്കിക്കൊണ്ടിരുന്നു. ചായകുടി കഴിഞ്ഞപ്പോൾ പിയാനോയിലെ ചില കട്ടകളുടെ ട്യൂണിംഗ് ക്രമപ്പെടുത്താൻ ഞാൻ മുകളിലേക്ക് പോയി.

” പിന്നെ എങ്ങനെയുണ്ട് സാർ മുംബൈ ലൈഫ്? പിയാനോ വായന, സാഹിത്യം ലക്ചർ ”

” എല്ലാമുണ്ട്. എഴുത്തും വായനയും കൂടുതലാക്കി. യാത്രകൾ നന്നെ കുറവ്. വല്ലപ്പോഴും പ്രാഗ്രാമുകൾ ഉണ്ടെങ്കിൽ മാത്രമെ യാത്രകളുള്ളു”

” വീട്ടിലെല്ലാവർക്കും സുഖംതന്നെയല്ലേ?”

” സുഖം. ചേട്ടൻമാർ സെറ്റിൽഡായി തിരുവനന്തപുരത്ത് തന്നെയാണ്. വെക്കേഷനൊക്കെ വരാറുണ്ട്. അവിടെ എന്തുണ്ട് വിശേഷം?”

” നല്ല വിശേഷം സാർ. അപ്പാ റിട്ടേർഡായി. ശീനു ഡൽഹിയിൽ ആർക്കിടെക്ചർ കഴിയാറായി. ഇതൊക്കെ തന്നെ വിശേഷം”

” എന്താ മുന്നിയുടെ പ്ലാൻ? അവിടെത്തന്നെ സെറ്റിലാകാനാണോ?”

” ഒന്നും തീരുമാനിച്ചിട്ടില്ല സാർ. നാട്ടിൽ വന്നാൽ അവർ ഉടൻ പിടിച്ച് കെട്ടിക്കും. എങ്കിലും തിരഞ്ഞെടുക്കാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം നമ്ക്കുണ്ട്. വയസ്സ് കടന്നുപോയി എന്ന പരാതിയെ അവർക്കുള്ളു”

” അതും ശരിയാണല്ലോ?”

” സപ്പോർട്ടീവും ലിബറലുമായ ഒരു പയ്യനെ കണ്ടെത്താൻ വലിയ പാടാ സാർ ഹ ഹ. രണ്ട് ലോകങ്ങൾക്കിടയിലായിപ്പോയി മ്മടെയെല്ലാം ജീവിതം”

” വോൺഡെറിംഗ് ബെറ്റ്വീൻ ടു വേൾഡ്സ്, വൺ ഡെഡ്, ദ അദർ പവർലെസ്സ് ടു ബി ബോൺ. മാത്യൂ ആർണോൾഡ്” ( ചിരിക്കുന്ന ഇമോജികൾ)

” അതെന്നെ. അങ്ങനെയാർക്കും തലനീട്ടിക്കൊടുക്കാനൊന്നും എന്നെ കിട്ടൂല്ല ഹി ഹി. എന്നെ വല്ലാതെ സ്വാധീനിക്കണം. എങ്കിലെ നമ്മൾ ഹൃദയം തുറന്നു കൊടുക്കൂ” ( ഇമോജികൾ)

” കറക്ട് ഹ ഹ”

തണുത്തുറഞ്ഞ മാനസികാവസ്ഥ, വിറങ്ങലിക്കുന്ന ഒരു ഫാരൻഹീറ്റ് അസ്ഥിത്വം. അതിൽ നിന്നുകൊണ്ടുമാത്രമെ സർഗ്ഗപ്രക്രിയ നടത്താൻ കഴിയുകയുള്ളു എന്നാണെനിക്ക് തോന്നിയിട്ടുള്ളത്. മഞ്ഞുപ്രദേശങ്ങളിൽ, അതിശൈത്യകാലത്ത് പച്ചപ്പിന്റേയും പ്രാണന്റേയും നേരിയൊരു രേഖയിൽ അതിജീവനം നടത്തുന്ന പ്രകൃതിയുടെ ഒരു ഹൈബർനേഷൻ സ്റ്റേറ്റ്. പിയാനോ പ്ലേ ചെയ്യുമ്പോഴും, പുസ്തകങ്ങൾ വായിക്കുമ്പോഴും, എഴുതുമ്പോഴുമെല്ലാം ഞാനുമങ്ങനെയൊരു അവസ്ഥയിലാണ്. ഭൗതീകമായ വികാരത്തിന്റെ തിരകളോ പ്രക്ഷുബ്ധതയൊ ഒന്നുമുണ്ടാകില്ല. ( എന്നാൽ സ്ത്രീകൾക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് എഴുതുന്നവർക്ക് നേരെ തിരിച്ചാണെന്ന് ഒരു എഴുത്തുകാരി ഈയിടെ കണ്ടപ്പോൾ പറയുകയുണ്ടായി. അവർ എഴുതുമ്പോൾ കരയാറുണ്ടത്രെ)

ഓരോ പ്രാവശ്യത്തേയും നീണ്ട ചുംബനത്തിന് ശേഷം സംഗീത താളുകളിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കാൻ കഴിയാത്തതിന്റെ കാരണമാലോചിച്ചപ്പോഴാണ് എനിക്കത് മനസ്സിലായത്. വീണ്ടും മനസ്സ് കുളിർമയും ശാന്തതയുമുള്ള അവസ്ഥയിലേക്ക് വരാൻ കുറഞ്ഞപക്ഷം രണ്ട് മണിക്കൂറുകളെങ്കിലുമെടുത്തു. അതിനാൽ അങ്കിൾ നടത്തം കഴിഞ്ഞ് തിരിച്ചു വരുമ്പോൾ ഞാൻ, ഷീറ്റ് മ്യൂസിക്കുകളടങ്ങിയ ഫയൽ ബാഗിൽ തിരികെ വച്ച് അദ്ദേഹവുമായി രാഷ്ട്രീയ കാര്യങ്ങൾ സംസാരിച്ചു. ഇടതുപക്ഷ സർക്കാറിനെക്കുറിച്ചും ആ വർഷം നടക്കാനിരിക്കുന്ന തിരഞ്ഞെടുപ്പിനെക്കുറിച്ചുമെല്ലാം പറഞ്ഞു. മ്യൂച്ച്വൽ ഫണ്ടുകളെക്കുറിച്ചും. അങ്കിൾ, തിരുവിതാംകൂർ ചരിത്രവും, സ്വാതന്ത്ര്യം കിട്ടിയതിന് ശേഷമുള്ള സംഭവവികാസങ്ങളും, നെഹ്റുവിന്റെ വരവിനെക്കുറിച്ചുമെല്ലാം പറയുമായിരുന്നു. പൊളിറ്റിക്സിൽ വലിയ താൽപര്യമില്ലാത്തതിനാൽ മുന്നി താഴേക്ക് പോകും.

ജനുവരി മദ്ധ്യത്തിനുശേഷമുള്ള ഏറെക്കുറേ എല്ലാ കൂടിക്കാഴ്ചകളിലും ഞങ്ങൾ പുണരുകയും ചുംബിക്കുകയും ചെയ്തു. ഞാനും മുന്നിയും. പിയാനോ വായനകേട്ടുകഴിഞ്ഞ് അങ്കിൾ പതിവായുള്ള നടത്തത്തിന് പുറത്തു പോകുമ്പോഴായിരുന്നു അത്.

” ഗുഡ് ഫെൻസസ് മേക്ക് ഗുഡ് നെയ്ബേർസ്” എന്ന റോബർട്ട് ഫ്രോസ്റ്റിന്റെ വരികൾ ഒരിക്കൽ ഞാൻ പറഞ്ഞു.

“അതെ. നല്ല വേലികൾ നല്ലരീതിയിൽ വേലിചാടുന്നവരെ സൃഷ്ടിക്കുന്നു എന്നതിനെ വിവർത്തനം ചെയ്യുകയാണ് മുന്നി ചെയ്തത്.

അങ്ങനെയും പറയാമെന്നായി ഞാൻ.

” നമ്മൾ അതിരുകളൊന്നും ലംഘിക്കുന്നില്ലല്ലോ സാർ”

സ്വകാര്യതയിൽ തന്നിഷ്ടത്തിന് ചുംബിക്കാൻ ഒരാളെക്കിട്ടുമ്പോൾ ഡയറികൾ എഴുതി നിറച്ചിരുന്ന എഴുത്തുകാരികൾ ചരിത്രത്തിൽ ഇടം നേടിയിട്ടുണ്ടെന്ന് ഞാൻ തമാശ പറഞ്ഞപ്പോൾ താൻ ഡയറികളൊന്നും എഴുതുന്ന കൂട്ടത്തിലല്ല എന്നായിരുന്നു ആ കുട്ടിയുടെ മറുപടി. തുടർന്നവൾ ആൾസെയിന്റ്സിലെ പുതിയ ഇംഗ്ലീഷ് ഗസ്റ്റ് ലക്ചറർ കാവ്യാ മാം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ‘ ഉടൽമഷി’ എന്നൊരു കവിതാസമാഹാരത്തെ പറ്റി പറഞ്ഞു.

” മഷിക്കുപ്പിയുടഞ്ഞ് അവർക്ക് പുരുഷൻമാരിലേക്ക് പടരണം പോലും. നീലമഷി നീലക്കാർവർണ്ണനെ സൃഷ്ടിക്കാനും ചുവന്ന മഷി പുരുഷനെ ദഹിപ്പിക്കാനും. തൂവെള്ള കിടക്കയിൽ ചെമ്പൂക്കൾ വരക്കുന്ന മഷി മെൻസ്ട്രുവൽ ബ്ലഡ് അല്ലാതെ മറ്റെന്ത് ”

കാര്യങ്ങളെ നിസ്സാരവത്ക്കരിക്കരുതെന്ന് ഞാൻ വിമർശിച്ചു.

നല്ല രീതിയിൽ ചുംബിക്കാനറിയാത്തതിന് മുന്നി ആദ്യമൊക്കെ കളിയാക്കിയിരുന്നു. “ടേൺ ടേൺ യുവർ ഹെഡ് ടു ദ റൈറ്റ്. ദാറ്റ്സ് ദ ഫസ്റ്റ് ലെസ്സൺ ഹിഹി”

“മേ ബി ബിക്കോസ് ഇറ്റ്സ് നോട്ട് കംഫർട്ടബ്ൾ വൈൽ അയാം പ്ലേയിംഗ് പിയാനോ” ഞാനൊരിക്കൽ പറഞ്ഞു. ചായയും അച്ചപ്പവും കൊണ്ടുവരുന്ന ട്രേയിലോ, ജീൻസിന്റെ പോക്കറ്റിലോ മധുരമുള്ള എന്തെങ്കിലും -ഒരു മിഠായിയോ മറ്റോ- മുന്നി കരുതി വയ്ക്കുമായിരുന്നു.

അഗർബത്തിയുടെ സുഗന്ധത്തോടോപ്പം ആ വീട്ടിൽ പലപ്പോഴും, മുല്ലപ്പൂഗന്ധവും ഇടകലർന്നു നിന്നു. മുതിർന്ന സ്ത്രീകളിൽ പലരും മുല്ലപ്പൂ ചൂടി കണ്ടിട്ടുണ്ട്. വിശേഷദിവസങ്ങളിലൊക്കെ മുന്നിയും. മിസിസ് ഹേമന്തി ഷ്മിറ്റ് നാട്ടിൽ വരുമ്പോഴൊക്കെ, മുല്ലപ്പൂവിനോടുള്ള വല്ലാത്തൊരിഷ്ടം കാരണം അവസരങ്ങളൊന്നും പാഴാക്കാത്തതാവണം. ജൂനിയർ സയന്റിസ്റ്റായി ബാംഗ്ലൂരിൽ ജോലികിട്ടി പോയ കാലത്ത് അവർ കൂടെ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഒരു ജർമ്മൻ വംശജനെ വിവാഹം ചെയ്തിരുന്നു. മിസ്റ്റർ ഷ്മിറ്റും ഇടയ്ക്കൊക്കെ പിയാനോ വായന കേൾക്കാൻ വന്നു. എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തിന് ക്ലാസ്സിക്കുകളെക്കാളുപരി ജാസ്സിനോടും കണ്ടമ്പറൊറി മ്യൂസിക്കിനോടുമായിരുന്നു ആഭിമുഖ്യം. നാട്ടിലുണ്ടായിരുന്ന സമയമെല്ലാം മിസ്റ്റർ ഷ്മിറ്റ് തിരുവനന്തപുരത്തെ ചരിത്ര സ്മാരകങ്ങളും, ബീച്ചുകളും കാണാനായി ചെലവഴിച്ചു. കൂടെ ഖുഷിയും പോകും. തിരിച്ചുപോകുമ്പോൾ കൊണ്ടുപോകാനായി ഇന്ത്യൻ വസ്ത്രങ്ങൾ വാങ്ങിക്കൂട്ടുകയായിരുന്നു അവളുടെ ഹോബി.

” ഗാഗ്രാ ചോളി, ലാച്ച, സൽവാർ കമ്മീസ് ഇതൊക്കെയാ അത് വാങ്ങുന്നത്. അവിടുത്തെ ഇന്ത്യൻ കമ്മ്യൂണിറ്റി ഫംഗ്ഷനുകളിൽ പങ്കെടുക്കുകയാണെങ്കിൽ ഉടുക്കാനെ. സാരിയത്ര കംഫർട്ടബ്ൾ അല്ലാത്രെ” മുന്നി ഒരിക്കൽ പറഞ്ഞു.

മിസ്റ്റർ ഷ്മിറ്റ് എപ്പോഴും പുഞ്ചിരിക്കുന്ന, നിഷ്കളങ്കനായ ഒരു വ്യക്തിയായിട്ടാണ് എനിക്ക് തോന്നിയിട്ടുള്ളത്. വളരെ സൈലന്റ്. മകളും അങ്ങനെ തന്നെ . ഇരുപത്തരണ്ട് വയസ്സുണ്ടായിരുന്ന ഖുഷി ആരോടും മിണ്ടാത്ത പ്രകൃതിക്കാരിയായിരുന്നു. എന്നോട് രണ്ടോ മൂന്നോ തവണ സംസാരിച്ചിട്ടുണ്ടാകണം. മുന്നിയെപ്പോലെയല്ല. മുന്നി വളരെ ടോക്കറ്റീവായിരുന്നു. വീട്ടിലുണ്ടായിരുന്നപ്പോൾ കൂടുതൽ സമയവും മിസ് ഷ്മിറ്റ് ശീനുവിനോട് ചെസ്സ് കളിച്ചു.

ഫെബ്രുവരിയുടെ പകുതിയിൽ ആ വിട് പല ഭാഷകളാൽ മുഖരിതമായി. അങ്കിളിന് പെട്ടെന്ന് അസുഖംവന്ന് ഹോസ്പിറ്റലിലായി ഡിസ്ചാർജ്ജ് ചെയ്ത് വീട്ടിൽ വന്നതിനുശേഷം ബന്ധുക്കളൊക്കെ ഉണ്ടായിരുന്ന സമയമായിരുന്നു അത്. ഹേമന്തി മാഡം ഫോണിലൂടെ ജർമ്മൻ സംസാരിക്കുകയും, ടെക്സ്റ്റ് മെസ്സേജുകൾ ടൈപ്പ് ചെയ്തതിന് ശേഷം ഗ്രാമർ മിസ്റ്റേക്കുണ്ടോ എന്ന് ഖുഷിയോട് തിരക്കിക്കൊണ്ടുമിരുന്നു.

” ഹ ഹ ഈ വീട്ടിൽ ഇങ്ങനെയാണ്. തമിഴ്, മലയാളം, ജർമ്മൻ , ഇംഗ്ലീഷ്… ആകെ ജഗപൊഗ” മുന്നി പറഞ്ഞു.

ജാനകി മാ ചെന്നൈയിലേക്ക് തിരിച്ചുപോകാനുള്ള തിരക്കിലായിരുന്നു. അങ്കിളിന്റെ ഏറ്റവും ഇളയ മരുമകളായ അവർ തമിഴും ഇംഗ്ലീഷും സംസാരിച്ചു.

” മുന്നീ ഫ്ലൈറ്റ് കൺഫേം ആയാച്ചാന്ന് പാര്”

“ആയാച്ച് ചിത്തി ”

ടൂ മീറ്റിംഗ്സ് വേർ ആൾറെഡി കാൻസെൽഡ് . അപ്പായ്ക്ക് ദീനമൊന്നും കെടയാതെന്ന് മാധവൻകിട്ടെ മുന്നാടിയെ ശൊല്ലിയിറ്ക്കേൻ. എപ്പവും എപ്പവും ഓടിവറ്ത് അവളവ്വ് ഈസിയല്ലൈ. മുന്നീ ഹേവ് എ ഡബ്ൾ ചെക്ക്. കൺഫേം ദാറ്റ് എവരിതിംഗ് ഈസ് പായ്ക്ക്ഡ്”

“ചെയ്വേ”

“ചിത്തിക്ക് അവിടുത്തെ എല്ലാ വിമൻസ് ക്ലബുകളിലും മെംബർഷിപ്പുണ്ട്. അതാണീ തിരക്കിട്ട് പോക്ക്” മക്കളില്ലാത്തതിനാൽ അവരൊരു യന്ത്രം പോലെയാണെന്ന് മുന്നി കളിയാക്കി.

അങ്ങനെ പറയരുതെന്ന് ഞാൻ പറഞ്ഞു.

തിരുവനന്തപുരത്തും, കോയമ്പത്തൂരും, പാലക്കാടുമുള്ള വീടുകളുടെയും വെജിറ്റേറിയൻ ഹോട്ടലിന്റേയും അനന്തരാവകാശം അങ്കിളിന്റെ കാലശേഷമായിരുന്നു എന്നു തോന്നുന്നു.

എപ്പോഴും തമിഴ് മാത്രം സംസാരിച്ചിരുന്ന ബന്ധുവായ വെങ്കിടം എന്നോട് മലയാളത്തിൽ പറഞ്ഞത് അല്പം നീരസമുണ്ടാക്കി:

” ഏത് പാട്ടാന്നു വച്ചാ വായിച്ച് കേൾപ്പിക്ക്. മൂപ്പിലാൻ ഇനിയും കിടക്കും അൻപത് വർഷം”

വാർദ്ധക്യം പുതിയ തലമുറകൾക്ക് അസ്വാരസ്യങ്ങൾ മാത്രമാണ് സമ്മാനിക്കുന്നതെന്ന് ഞാൻ ചിന്തിച്ചു. നിറഞ്ഞ വീട്ടിലെ അടക്കം പറച്ചിലുകളുടേയും, പരിഹാസങ്ങളുടേയും ഇടയിൽ അത് ഒറ്റപ്പെട്ട് നിൽക്കുന്നു. ഓർമ്മകളെ കൂട്ടുപിടിക്കുകയെ വഴിയുള്ളു.

” വീണേച്ചിയുടെ വിവാഹമെന്നായിരുന്നു?” മുന്നിയുടെ വാട്സപ്പ് മെസ്സേജ്.

” രണ്ടായിരത്തിപന്ത്രണ്ടിൽ”

” കേൾക്കണോ സാർ, ഞാനാദ്യം വിചാരിച്ചിരുന്നത് സാർ വീണേച്ചിയെത്തന്നെ വിവാഹം കഴിച്ചുവെന്നാ. പിന്നീട് ചേച്ചിയുടെ ഫേസ്ബുക്ക് പ്രൊഫൈൽ നോക്കിയപ്പോൾ മനസ്സിലായി ആളുമാറിയെന്ന്”( ചിരിയുടെ ഇമോജികൾ)

” ഹ ഹ അതുകൊള്ളാം”

” എന്തേ പിന്നെയത് പ്രൊസീഡ് ചെയ്യാത്തെ?”

” അത്ര വലിയ അഫയറൊന്നും ഞ്ഞളുടെ ഇടയിൽ ഇല്ലായിരുന്നല്ലോ. ബന്ധുവായതുകൊണ്ടും കുട്ടിക്കാലം മുതൽക്കേ അറിയാമായിരുന്നതുകൊണ്ടും ഒരു സമ്മതം മൂളൽ മനസ്സിലുണ്ടായിരുന്നു. രണ്ടുപേരുടേയും. അല്ലാതെ വാഗ്ദാനങ്ങളൊന്നും നൽകപ്പെട്ടിരുന്നില്ല. ഞാൻ വാഗ്ദാനങ്ങളുടെ ആളല്ല. ഹ ഹ . ആരുടേയും ഇഷ്ടങ്ങൾ ഹനിക്കാൻ നമുക്കിഷ്ടമില്ല. കല്യാണം കഴിക്കാമായിരുന്നു. പിന്നെന്തോ..”

” എന്നിട്ട് കല്യാണത്തിന് പോയോ?”

” വീട്ടുകാർ പോയി. ഞാനിവിടായിരുന്നല്ലോ. കല്യാണത്തിന് പോകാത്തതിനുള്ള അലോഹ്യം ഇപ്പോഴും പുള്ളിക്കാരിക്ക് മാറിയിട്ടില്ല. അതേസമയം അമ്മായിക്ക് പരാതിയൊന്നുമില്ല. അവർക്ക്

വലിയ കാര്യമാണിപ്പോഴും. ഞാൻ ചെന്നാൽ ചുവന്ന ചീര സംഘടിപ്പിക്കും. ഉച്ചയൂണും വൈകുന്നേരത്തെ ചായയും പലഹാരവുമൊക്കെ കഴിഞ്ഞേ വിടൂ”

” ചേച്ചി വരാറുണ്ടോ നാട്ടിൽ?”

“കാർത്തികക്ക് വന്നിരുന്നു. തൃക്കാർത്തിക വിളക്കാണല്ലോ അവിടുത്തുകാർക്ക് പ്രധാനം”

ഇടവപ്പാതി പെയ്തൊഴിഞ്ഞ ഒരു സായാഹ്നത്തിലാണെന്ന് തോന്നുന്നു അയ്യർ അങ്കിളിനെ പരിചയപ്പെടുന്നത്. അതിനു മുൻപും പലപ്പോഴും യാഥൃശ്ചികമായി കണ്ടിട്ടുണ്ട്. സായാഹ്നത്തിന്റെ ശാന്തതയും ഊഷ്മളതയും ആസ്വദിച്ചുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം ദേവസ്വം ബോർഡ് ജംഗ്ഷനടുത്തെ കെസ്റ്റൺ റോഡ് വഴി നടന്നിരുന്നു. വെളുത്തിട്ട്, അല്പം നീണ്ട മൂക്കും, കട്ടി കണ്ണടയും വശത്തേക്ക് കോതിയമർത്തിയിരുന്ന നീണ്ട നരച്ച തലമുടിയുമൊക്കെയായി എൺപതിലധികം പ്രായമുള്ള ഒരു വയോധികൻ. സാധാരണ പാന്റ്സും ഹാഫ് സ്ലീവ് ഷർട്ടും ധരിച്ച്, സുഹൃത്തുകളായ സമപ്രായക്കാരെ കാണുമ്പോൾ കയ്യുയർത്തി പുഞ്ചിരിച്ചും വിശേഷങ്ങൾ ചോദിച്ചും അയ്യറങ്കിൾ നടന്നിരുന്നത്, പരിചയപ്പെടുന്നതിനുമുന്നേ ഞാൻ കണ്ടിട്ടുണ്ട്. നെറ്റിയിൽ എപ്പോഴും ഭസ്മമോ ചന്ദനമോ തൊട്ടിരുന്ന ആ മുഖത്ത് ഞാൻ ഭക്തിയും നിഷ്കളങ്കതയും കണ്ടു. എങ്കിലും നടക്കുന്നതിനിടയിൽ അദ്ദേഹത്തെ കാണുമ്പോഴെല്ലാം, പഠിപ്പിക്കാനുണ്ടായിരുന്ന നാടകത്തിലെ, പ്രക്ഷുബ്ധമായ മനസ്സിൽ ഒറ്റപ്പെട്ടുപോയ കിംഗ് ലിയറിന്റെ ചിത്രം എന്റെ മനസ്സിലേക്ക് കടന്നു വരുമായിരുന്നു.

അക്കാലം എഴുത്തിന്റേതല്ല മറിച്ച് സംഗീതത്തിന്റെ കാലമായിരുന്നു. വായനയും സുഷുപ്തിയിലാണ്ട് കിടന്നു. കോളേജിൽ പഠിപ്പിക്കാനുള്ളതു മാത്രമെ വായിച്ചിരുന്നുള്ളു. തിരുവനന്തപുരത്തെ സുഹൃത്തുകളുടെ ഇടയിൽ ഞാനൊരു പിയാനിസ്റ്റായിട്ടാണ് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. നാൽപ്പത് കിലോമീറ്റർ അകലെയുള്ള കോളേജിലെ അദ്ധ്യാപനം, വരാനിരിക്കുന്ന കോൺസർട്ടുകളെക്കുറിച്ചും വായിച്ചു ഫലിപ്പിക്കേണ്ട സംഗീത രചനകളിലെ സങ്കീർണ്ണതകളെകുറിച്ചുമുള്ള ആകുലത എന്നിവയൊക്കെയായി ആകെപ്പാടെ തിരക്കു പിടിച്ച മഴക്കാലം കൂടിയായിരുന്നു അത്.

ഒരിക്കൽ മ്യൂസിക് ഷീറ്റുകളുടെ കോപ്പിയെടുക്കാനായി ഒരു സ്റ്റേഷനറി കടയിൽ നിന്നപ്പോഴായിരുന്നു അവിടെ എന്തോ വാങ്ങാനായി വന്ന അയ്യറങ്കിളിനെ പരിചയപ്പെട്ടത്. എന്റെ കൈയ്യിലെ സംഗീത താളുകൾ വാങ്ങി അത്ഭുതത്തോടെ പരിശോധിച്ചശേഷം അദ്ദേഹം ചോദിച്ചു:

" മൊസാർട്ടിന്റെ കമ്പോസിഷൻസൊക്കെ വായിക്കുമോ?"

" അതാണിപ്പോൾ പ്രാക്ടീസ് ചെയ്യുന്നത്" ഞാൻ പറഞ്ഞു.

എന്നെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ കാര്യങ്ങൾ ചോദിച്ചറിഞ്ഞ്, ഞാൻ നിലമേൽ കോളേജിൽ ഗസ്റ്റ് ലക്ചററാണെന്ന് പറഞ്ഞപ്പോൾ ചുമലിൽ തട്ടി അഭിനന്ദിച്ചു.

" വെരി നൈസ്. ഹരീഷ് വീ ഷുഡ് മീറ്റ് എഗെയിൻ. എനിക്ക് ഒരു പിയാനോയുണ്ട്. വെരി ഓൾഡ് വൺ. അതൊന്ന് നോക്കണം. വീട്ടിലേക്ക് ഒരിക്കൽ വരണം. വെനെവർ യൂ ആർ ഫ്രീ"

തിരക്കായിരുന്നതിനാൽ ഏതാണ്ട് ഒരു മാസത്തിന് ശേഷമാണ് മുത്തുസ്വാമി ലെയിനിലെ അങ്കിളിന്റെ വീട്ടിലേക്ക് പോകാൻ കഴിഞ്ഞത്. ചെറുതാണെങ്കിലും മനോഹരമായൊരു പൂന്തോട്ടം അവിടുണ്ടായിരുന്നു. തെറ്റിപൂക്കളും , ക്രോപ്പ് ചെയ്ത അലങ്കാരച്ചെടികളും, ഓർക്കിഡുകളുമൊക്കെയായി നല്ല രീതിയിൽ പരിപാലിച്ചിരുന്ന ഒന്ന്. ആര്യശാലയിലും കരമനയിലും താമസിക്കുന്ന ചില സുഹൃത്തുകളുടെ വീട്ടിൽ പോകുമ്പോൾ അറിഞ്ഞിരുന്ന അഗ്രഹാരങ്ങളിലെ ഭക്തിയും സുഗന്ധവും ആ വീട്ടിലും നിറഞ്ഞു നിന്നു. വീടുറങ്ങിയതുപോലുള്ള ശാന്തമായ അന്തരീക്ഷം, ഭിത്തിയിൽ തൂക്കിയിരുന്ന വൃന്ദാവനത്തിലെ രാധയുടെയും കൃഷ്ണന്റേയും മനോഹരമായ ചിത്രം എന്നിവ മനസ്സിൽ ഇപ്പോഴും മായാതെ നിൽക്കുന്നു. എന്നെക്കണ്ടപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന് വലിയ സന്തോഷമായി.

" മുന്നി ഒരു ടവൽ ഇങ്കെട്ത്ത് താ. പിയാനോ കംപ്ലീറ്റ് ഡസ്റ്റിയായ്റ്ക്ക് " അങ്കിൾ അകത്തേക്ക് വിളിച്ചു പറഞ്ഞു.

ഹാഫ് സാരിയുടുത്തിരുന്ന മുന്നി ഒരു ടവൽ കൊണ്ട് കൊടുത്തിട്ട് അകത്തേക്ക് കയറിപ്പോയി.

" ഇഫ് യൂ വെയർ ഫ്രീ ഐ വുഡ് ഇൻവൈറ്റ് യൂ ഫോർ ദ ഫങ്ങ്ഷൻ. എന്റെ ചെറുമോന്റെ ഉപനയനമായിരുന്നു ഇന്നലെ. ബന്ധുക്കളൊക്കെയുണ്ടായിരുന്നു. ഇന്ന് മടങ്ങിപ്പോയതെയുള്ളു" അങ്കിൾ പറഞ്ഞു.

മുകളിലത്തെ നിലയിൽ കോർണറിലെ പൂട്ടിയിട്ടിരുന്ന റൂമിലായിരുന്നു പിയാനോയുണ്ടായിരുന്നത്. അതിന് പുറമെ ഒരു ഹാർമോണിയവും, രണ്ട് മൃദംഗങ്ങളും പഴയൊരു തൊട്ടിലും മറ്റു ചില ഫർണിച്ചറുകളും അവിടുണ്ടായിരുന്നു. ( തൊട്ടിൽ, മധുരയിലെ ക്ഷേത്രത്തിൽ ഉണ്ണിക്കണ്ണനെ ആട്ടാനുപയോഗിച്ചിരുന്ന, നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ള ഒന്നാണെന്ന് മുന്നി പിന്നീട് പറയുകയുണ്ടായി)

" യൂ നോ ടി. പി രാമസ്വാമി അയ്യർ?" അങ്കിൾ ചോദിച്ചു " ട്രാവൻകൂർ ദിവാൻ. ഇന്നത്തെ പിള്ളേർക്കൊന്നുമറിയില്ല. ഹീ വാസ് എ പവർഫുൾ റൂളർ. പക്ഷെ നയന്റീൻ ഫോട്ടിസിക്സിൽ റിസയിൻ ചെയ്തുപോയി. വലിയ പൊളിറ്റിക്കൽ പ്രോബ്ളം. ടി. പി ഈ പിയാനോ വായിച്ചിട്ടുണ്ട്. മജിസ്ട്രേറ്റായിരുന്ന എന്റെ ഫാദർ ഇൻ ലോയുടെ ഫ്രണ്ടായിരുന്നു അദ്ദേഹം. ടി. പിയുടെ സുഹൃത്തായിരുന്ന ഒരു വെള്ളക്കാരന്റെ പിയാനോയാണിത്. തിരിച്ചു പോയപ്പോൾ കൊണ്ടു പോയില്ല. നോക്കൂ എത്ര തലമുറകൾ കഴിഞ്ഞു!"

ഒരു അസ്സൽ ഇംഗ്ഷ് ഗ്രാന്റ് പിയാനോ. സബ് കോൺട്രാ ഒക്ടേവിൽ ചില കട്ടകളുടെ ശ്രുതി ശരിയാക്കാനുണ്ട്. സസ്റ്റന്യൂട്ടോ പെഡൽ വർക്കുചെയ്യുന്നില്ലെങ്കിലും ഡാംപറിന് കുഴപ്പമൊന്നുമില്ല. മനോഹരമായ കീ ടച്ച്. അതിൽ വായിക്കാൻ കഴിഞ്ഞതിൽ എനിക്ക് സന്തോഷം തോന്നി. മൊസാർട്ടിന്റെ രണ്ട് രചനകളാണ് ഞാനന്ന് വായിച്ചത്. ' ലിറ്റിൽ നൈറ്റ് മ്യൂസിക്കിന്റേയും സി മേജർ സൊണാറ്റയുടേയും (K 545/No 15) ആദ്യ മൂവ്മെന്റുകൾ.

" കടവുളെ ഇവ്വളവ് പ്രക്ഷ്യസാന ഇന്സ്ട്രുമെന്റാ ഡസ്റ്റിയായിറ്ന്തത്!" അദ്ദേഹം അത്ഭുതപ്പെട്ടു.

പോകാൻ നേരത്ത് അങ്കിൾ പറഞ്ഞു:

" വയസ്സ് എൺപത്തിനാലു കഴിഞ്ഞു. അയാം ആൾമോസ്റ്റ് ഡൺ വിത്ത് ലൈഫ്. ഹാപ്പിലി വെയിറ്റിംഗ് ഫോർ ദ കാളിംഗ്. ഹരീഷിന് സമയമുള്ളപ്പോഴൊക്കെ വരണം. എനിക്ക് പലരുടേയും രചനകൾ വായിച്ചു കേൾക്കണമെന്നുണ്ട്.

ഏതാനും സന്ദർശനങ്ങൾക്ക് ശേഷമാണ് ഒരിക്കൽ മുന്നിയും അനിയൻ ശീനുവും പിയാനോ വായന കേൾക്കാനായി വന്നത്.

" ദിസ് ഈസ് മൈ ഗ്രാന്റ് ഡോട്ടർ മുന്നി. ലിറ്ററേച്ചർ തന്നെയാ പഠിക്കുന്നത്.

" ശ്രീയാ അയ്യറെന്നും വിളിക്കും. ഞാൻ ശ്രീയേഷ്. ശീനുവെന്ന് വിളിക്കാം" ഏഴിലോ എട്ടിലോ പഠിക്കുന്ന ശീനു ഒരു സ്മാർട്ട് പയ്യനായിരുന്നു.

" മുന്നീ ഹരീഷ് വന്ത് കോളേജിൽ ലക്ചററ്ക്കും. ലിറ്ററേച്ചർ താൻ"

മുന്നി തൊഴുതുകൊണ്ട് പരിചയപ്പെട്ടു. അന്നുമുതൽ മുന്നി എന്നെ സാറെന്നാണ് വിളിച്ചിരുന്നത്.

" ശീനു ഡൂ യൂ വാണ്ട് ടു ലേൺ പിയാനോ ?" അങ്കിൾ ചോദിച്ചു.

ശീനു തോളനക്കിക്കൊണ്ട് ചിരിച്ചു.

പിള്ളേർക്കൊന്നും ഇതിലൊന്നുമൊരു താൽപ്പര്യവുമില്ല. ഇന്റർനെറ്റൊക്കെ വന്നതിന് ശേഷമെ. ഇവരുടെ അപ്പ കുറേ മൃദംഗം പഠിച്ചു. മാധവനും. ആരും സാധകമോന്നുമില്ല ഇപ്പോ. ഇയാൾക്കാണെങ്കിൽ തിയേറ്ററും സിനിമയുമൊക്കെയാ ഇഷ്ടം. പുറത്തുപോയി പഠിക്കണമെന്നാ അവൾ പറയുന്നത്. മുന്നീ ഉൻക പ്രോജക്ട്സ് കംപ്ലീറ്റ് ഹരീഷിനെ കാട്ട്. ഹീ വുഡ് ലൈക്ക് ടു സീ ദെം"

പോകാൻ നേരത്ത് തിയേറ്ററിനോടുള്ള ഇഷ്ടം കൊണ്ട്, പ്ലസ് ടൂ പഠനകാലത്ത് മുന്നി തെർമോക്കോളിൽ നിർമ്മിച്ച കുറേ പ്രോജക്ടുകൾ എന്നെ കാണിച്ചു. ഒരു ഗ്ലോബ് തിയേറ്റർ ( എലിസബത്തൻ തിയേറ്റർ), ഒരു ആംഫി തിയേറ്റർ, പിന്നെ പാവനാടകങ്ങൾക്ക് പറ്റിയ മനോഹരമായൊരു തീയേറ്ററും കുറേ പാവകളും.

" യൂ ആർ റിയലി ഗിഫ്റ്റഡ്" ഞാൻ അഭിനന്ദിച്ചു. അന്ന് കുറച്ചുനേരം ഞങ്ങൾ ഗ്രീക്ക്, എലിസബത്തൻ തിയേറ്ററുകളെക്കുറിച്ച് സംസാരിച്ചു.

" സാറിന്നിയെന്നാ നാട്ടിൽ?"

" ഏപ്രിലിലോ മേയിലോ വരണമെന്നുണ്ട്. വർഷത്തിലൊരിക്കലെ ഇപ്പോൾ നാട്ടിലേക്കുള്ളു"

" പാരന്റ്സിന് കാണണമെന്നുണ്ടാവില്ലേ?"

" വിളിക്കാറുണ്ട് എന്നും"

" ങ്ഹും. നാട്ടിൽ വച്ച് ഒരിക്കൽ സാറിന്റെ കാര്യമൊക്കെ സംസാരിച്ചിരുന്നു. അപ്പായും അമ്മായുമൊക്കെ. ഫോൺ നമ്പർ മാറിയതൊന്നും സാർ ആരേയും അറിയിച്ചില്ലല്ലോ. കുറേ ശ്രമിച്ചിട്ട് അവസാനം നാദബ്രഹ്മയിൽ അന്വേക്ഷിച്ചാണ് നമ്പർ കിട്ടിയത്"

" അതേയോ. പലരേയും കോൺടാക്ട് ചെയ്യാൻ കഴിഞ്ഞില്ല പിന്നെ"

"ഖുഷിയും അന്വേഷിച്ചു ഇവിടെ വന്നപ്പോൾ. അക്കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ചെല്ലാം അവൾ പിന്നീടൊരിക്കൽ ചോദിച്ചിരുന്നു"( ചിരിയുടെ ഇമോജികൾ)

" റിയലീ? ഓ മൈ ഗോഡ്"

" ബട്ട് ഷീ സഡ് ഇറ്റ് വാസ് വെരി കോമൺ ഇൻ ജർമ്മനി ഹ ഹ"

" അതേയോ! ( ചിരിയുമായി ഞാൻ)

അക്കാലത്തുണ്ടായ ഒരു സംഭവം ഓർത്തു. അരുതാത്തത് ചെയ്യുന്നു എന്ന ചിന്ത അന്നൊക്കെ ചിലപ്പോഴെങ്കിലും എന്നെ സ്പർശിച്ചിരുന്നു.

" അൾട്ടിമേറ്റ്ലി ഭയം തന്നെയാണ്. കുട്ടിക്കാലം മുതൽക്കെ ധൈര്യം കടാക്ഷിക്കാത്ത ഒരാളായിപ്പോയി" ഒരിക്കൽ ഞാൻ മുന്നിയോട് പറഞ്ഞു.

" അതെന്താ? ഇക്കാര്യങ്ങളെല്ലാം വീണേച്ചിയോട് പോയി പറയാൻ പോവാണോ? എന്നാ പറഞ്ഞോ. ചുംബനങ്ങളിൽ കംപ്ലീറ്റ് സ്പെല്ലിംഗ് മിസ്റ്റേക്ക് ഹി ഹി"

" നോ. ദാറ്റ് ഡസ്ന്റ് മാറ്റർ. അല്ലാ ഞാൻ ആലോചിക്കുകയായിരുന്നു"

" എന്ത്?"

" ഒരാൾക്ക് എത്രനാൾ കംപ്ലീറ്റ്ലി വെർജിനായിരിക്കാൻ പറ്റും? ഏതാനും നാളുകൾ മുമ്പ് വരെ? അല്ലെങ്കിൽ ഒരു മാസം മുൻപ് വരെ? അതാണ്"

" കോപ്പാണ്"

പിയാനോയുടെ ഫാൾബോർഡ് മടക്കി വച്ചിട്ട്, മുന്നി എന്റെ ചുമലിലേക്ക് വീണുകൊണ്ട് ലിപ് ലോക്ക് ചെയ്യുകയും പിന്നെ എന്റെ ചുണ്ടിനെ ഏറെനേരം കടിച്ചു പിടിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇറ്റ് വാസ് എ ചലഞ്ച്. കർട്ടൻ ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും, ഖുഷി ഫോൺ വിളിച്ചുകൊണ്ട് പുറത്തുകൂടെപ്പോയി എന്നറിഞ്ഞപ്പോൾ വല്ലാത്തൊരു ഭീതി എനിക്കുണ്ടായി. അടുത്ത തവണപ്പോയപ്പോൾ ഖുഷി പുഞ്ചിരിച്ചുകൊണ്ട് ആകസ്മികമായി റൂമിലേക്ക് കടന്നുവരുകയും ചെയ്തിരുന്നു. ഇതിനെക്കുറിച്ച് ചോദിച്ചപ്പോൾ കണ്ടുകാണില്ല കണ്ടാൽ തന്നെയും അതൊരു മിണ്ടാപ്പൂച്ചയാണെന്നുള്ള മുന്നിയുടെ മറുപടി എന്നെ അതിശയിപ്പിച്ചു.

" പിന്നെ നാട്ടിൽ വരുമ്പോൾ സാറെന്താ വീട്ടിലോട്ടൊക്കെ വരാത്തെ? പിയാനോ പഴയമാതിരി വീണ്ടും പൊടിയടിച്ചു കിടക്കുന്നു. ആരാ വായിക്കാൻ? വീട്ടിൽ ഒറ്റക്കായി ആരും അടുത്തില്ല എന്ന പരാതിയാണ് അപ്പായ്ക്കും അമ്മായ്ക്കും. മക്കളാരും അടുത്തില്ല. ബന്ധുക്കൾ പലരും ട്രിവേൻണ്ട്രത്തില്ല. നാട്ടിലുള്ളപ്പോഴൊക്കെ സാർ വരണം"

" തീർച്ചയായും മുന്നി. താങ്ക്യൂ"

" എത്ര നല്ലതായിരുന്നു താത്തയുണ്ടായിരുന്ന ആ കാലം. ചിലപ്പോഴൊക്കെ താത്തയെ ഓർത്ത് വിഷമം വരും. എത്ര മനോഹരമായിരുന്നു ആ നാളുകൾ! എഴുതാനറിയാമായിരുന്നെങ്കിൽ ഒരു ഡയറിയിലോ മറ്റോ ഞാൻ കുറിച്ചു വച്ചേനെ. പിന്നെയൊക്കെ വായിക്കാൻ. "

" ശരിയാണ്. മറക്കാൻ കഴിയാത്ത സായാഹ്നങ്ങളായിരുന്നു അവ"

ഫെബ്രുവരിയിൽ, പെട്ടെന്നുണ്ടായ തളർച്ചയെ തുടർന്ന് അങ്കിളിനെ ആശുപത്രിയിൽ പ്രവേശിപ്പിച്ചു. ഐ സി യൂ വിൽ നിന്ന് പേ വാർഡിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്നപ്പോൾ ഞാനദ്ദേഹത്തെ പോയിക്കണ്ടു. കിടക്കയിൽ അസുഖവും ആയാസവുമായി കഴിയുമ്പോഴും അദ്ദേഹം പുഞ്ചിരിച്ചുകൊണ്ട് എന്റെ കൈ പിടിക്കുകയും കാര്യങ്ങളന്വേക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തു. അനന്തപുരി ഹോസ്പിറ്റലിന്റെ കോറിഡോറിലൂടെ നടക്കുമ്പോൾ മനസ്സിൽ മ്ലാനത അനുഭവപ്പെട്ടിരുന്നു. പൊതുവെ രോഗികളുടെ സാമീപ്യവും മരുന്നിന്റെ ഗന്ധവും ഉള്ളിൽ ആകുലത സൃഷ്ടിക്കുന്ന ഒരു പ്രകൃതമാണെന്റേത്. അന്ന് ഏറെ നേരം ഞാൻ അങ്കിളിനോടും മിസ്റ്റർ ഷ്മിറ്റിനോടും സംസാരിച്ചു. മുന്നി ചായ പകർന്നു. ഏതാനും നാളുകൾക്കകം തന്നെ അദ്ദേഹം ഡിസ്ചാർജ്ജായി വീട്ടിൽ തിരിച്ചെത്തി.

വീട്ടിൽ പോകണമെന്ന് താത്ത ശാഠ്യം പിടിച്ചതായി പിന്നീട് മുന്നി പറഞ്ഞു. നിങ്ങൾക്കെല്ലാവർക്കും എന്നോട് സ്നേഹം തന്നെ. എനിക്ക് വേണ്ടി ചെലവാക്കുന്നുമുണ്ട്. എനിക്കതറിയാം. എനിക്ക് സന്തോഷമാണ്. ആരെയും കൂടുതൽ ബുദ്ധിമുട്ടിക്കാതെ മരിക്കണമെന്നെയുള്ളു എനിക്ക്. പക്ഷെ അത് വീട്ടിൽ വച്ചാകണം. അവിടെ അമ്മാളു ഉണ്ട്. ഇവിടെയാരിരിക്കുന്നു എനിക്ക്? നീ എന്നെ ഇവിടെക്കൊണ്ട് വന്ന് കൊല്ലാൻ പോകുകയാണോ എന്ന് അപ്പയോട് ദേഷ്യപ്പെട്ടുവത്രേ.

മക്കൾക്കും കൊച്ചുമക്കൾക്കും അദ്ദേഹത്തോട് വലിയ സ്നേഹമായിരുന്നു എന്നാണ് തോന്നിയിട്ടുള്ളത്. എന്നാൽ ശേഷക്കാരും മറ്റുചില ബന്ധുക്കളും മനസ്സിൽ ഉദാസീനത വച്ചു പുലർത്തിയിരുന്നുവെന്നും തോന്നിയിട്ടുണ്ട്.

ഇതാ ഒരു വൃദ്ധൻ കിടക്ക ഒഴിയാനായി കാത്തുകിടക്കുന്നു കഴിഞ്ഞിരുന്നെങ്കിൽ ആ ചടങ്ങൊന്നു തീരുമായിരുന്നു എന്ന സമീപനം. ഒരാൾ ഇതാ വിട പറയാനായി ഒരുങ്ങുന്നു. എന്നാൽ പെട്ടന്നതങ്ങ് ആയിക്കൂടെ? മറ്റു സുപ്രധാനമായ കാര്യങ്ങളിലേക്ക് കടക്കാമായിരുന്നു എന്ന മനോഭാവം. ഉള്ള സ്നേഹത്തിലും ഉപേക്ഷ വിചാരിക്കുന്നവർ. ഉപചാരങ്ങൾ മാറാപ്പുകളാണെന്ന് പറഞ്ഞ് പരിഭവപ്പെടുന്നവർ. വീണ്ടും പിയാനോ വായന കേട്ടുതുടങ്ങിയപ്പോൾ അങ്കിൾ ഉന്മേഷവാനായി. പാട്ടു കേട്ടു തുടങ്ങിയപ്പോൾ ചിത്തപ്പായ്ക്ക് പിന്നെ സൂക്കേടൊന്നുമില്ല എന്ന് അർത്ഥം വച്ച് ചിരിച്ച ചില ബന്ധുക്കളേയും ഞാൻ കണ്ടു. അങ്കിളിന്റെ ഓർമ്മകളെ പുതുക്കുന്ന ആ സംഗീത ഉപകരണം അവർക്ക് ഒരു അധികപ്പറ്റായി തോന്നി. അത് വായിക്കുന്ന എന്റെ സാന്നിദ്ധ്യവും അസ്വാരസ്യങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് അവർ മനസ്സിലെങ്കിലും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടാവണം. എല്ലാ വാർദ്ധക്യങ്ങളും പുശ്ചം നിറഞ്ഞ ചിരികൾ കണ്ടുകൊണ്ടും നുള്ളും ചൊല്ലും അനുഭവിച്ചുകൊണ്ടാണ് കടന്ന് പോകുന്നതെന്ന് ഞാൻ ചിന്തിച്ചു.

" പിന്നെ കേൾക്കണോ സാർ, പണ്ട് സാർ പറയാറുണ്ടായിരുന്ന ഷൊപ്പേൻ ജോർജ്ജെ സാൻഡ് അഫയറിനെപ്പറ്റി ഞാൻ ഇവിടുത്തെ ഫ്രഞ്ചുകാരോട് ഒരിക്കൽ സംസാരിച്ചു. അവർ വളരെ എക്സൈറ്റഡ് ആയി. നമുക്കതൊരു പ്രോജക്ടായി ചെയ്യണം.ഒരു സ്ക്രിപ്ട് എഴുതാമോ? ഫ്രീയാകുമ്പോൾ മതി"

" പിന്നെന്താ. ഷൊപ്പേൻ എന്റെ ഫേവറെയ്റ്റ് കമ്പോസേഴ്സിൽ ഒരാളാണ്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതം ഞാൻ കുറേ തിരഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഹ ഹ"

" അതെ. സാറന്ന് പറയുമായിരുന്നല്ലോ. മാർച്ച് കഴിയുമ്പോൾ ഞാനൊന്ന് ഫ്രീയാകും. അതിനെക്കുറിച്ച് സീരിയസ്സായി ഡിസ്ക്കസ്സ് ചെയ്യണം. നാട്ടിൽ വരുമ്പോൾ കാണാൻ കഴിയില്ലേ?"

"തീർച്ചയായും"

അക്കാലത്ത് മുന്നിയോട് പറഞ്ഞിരുന്ന കഥകളെക്കുറിച്ചോർത്തു. പരിചയപ്പെട്ടതിന് ശേഷം പരിചയപ്പെട്ടതിന് ശേഷം പിയാനോ വായന കേൾക്കാനും പഠിക്കേണ്ട സാഹിത്യ നിരൂപണങ്ങളിലെ സംശയങ്ങൾ തീർക്കാനും മുന്നിയും വരുമായിരുന്നു. സംഗീത രചനകൾ വായിക്കുന്നതോടൊപ്പം ഓരോ കാലത്തായി അവ രചിക്കപ്പെട്ട സാമൂഹികവും വൈകാരികവുമായ പശ്ചാത്തലങ്ങളെക്കുറിച്ചും ഞാൻ മുന്നിയോട് പറഞ്ഞിരുന്നു.

ജോൺ കീറ്റ്സിന്റെ സമകാലീകനായിരുന്ന, അദ്ദേഹത്തെപ്പോലെ തന്നെ രോഗബാധിതനും പ്രണയത്തിൽ നിന്ന് പ്രചോദനം ഉൾക്കൊള്ളുകയും ചെയ്തിരുന്ന ഫ്രെഡറിക് ഷൊപ്പേൻ എന്ന സംഗീതരചയിതാവിനെ ഞാൻ പരിചയപ്പെടുത്തി. ഷൊപ്പേന്റെ പ്രണയിനിയും എഴുത്തുകാരിയുമായ ജോർജ്ജെ സാൻഡിനേയും. സാഹിത്യവും സംഗീതവും സംഗമിച്ച ഒന്നായിരുന്നു ആ പ്രണയം. വസന്തവും മഴയും ഷൊപ്പേൻ ഇഷ്ടപ്പെട്ടിരുന്നു. പ്രസിദ്ധമായ ' റെയിൻഡ്രോപ് പ്രല്യൂഡ് ' എന്ന രചനയിൽ പ്രതിധ്വനിച്ചു കേൾക്കുന്ന പഞ്ചമം, ഒരേസമയം മഴത്തുള്ളിയേയും സാൻഡിനോടുള്ള നിതാന്തമായ പ്രണയത്തേയും പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നുവെന്ന് ഞാൻ പറഞ്ഞു.അത് ഹൃദയതാളമാണ്. അതുപോലെ 'ഫന്റാസിയാ ഇംപ്രോംടു' എന്ന സങ്കീർണ്ണ രചനയിൽ, പ്രക്ഷുബ്ധമായ മനസ്സിലും, ഷൊപ്പേയ്ന് പ്രണയിനിയൊടുള്ള കരുതലും സ്നേഹവും ദർശിക്കാം.

പിയാനോ വായനയെക്കാളും മുന്നിക്കിഷ്ടം കഥകൾ കേൾക്കാനായിരുന്നു. സംഗീതവും സാഹിത്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ചരിത്രത്തിൽ ഉറങ്ങിക്കിടന്നിരുന്ന പല പ്രണയ കഥകളും. ഷൊപ്പേയ്ൻ വളരെ നിശബ്ദമായൊരു ജീവിതം നയിച്ചപ്പോൾ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ സുഹൃത്തായിരുന്ന ഫ്രാൻസ് ലിസ്റ്റ്, യൂറോപ്യൻ സംഗീത ലോകത്തോടൊപ്പം സ്ത്രീഹൃദയങ്ങളേയും അടക്കി വാണിരുന്നതിനെക്കുറിച്ചൊക്കെ പറഞ്ഞത് മുന്നി ആകാംക്ഷയോടെ കേട്ടിരുന്നു.

കോളേജ് പഠനകാലത്ത് ഒരു നിധിവേട്ടക്കാരനെപ്പോലെ ഞാൻ മഹാൻമാരുടെ പ്രണയ ജീവിതങ്ങൾ തിരഞ്ഞിരുന്നു. സ്കൂളിൽ പഠിക്കുമ്പോൾ മാർട്ടിനാ ഹിംഗിസിനെ ഇഷ്ടപ്പെട്ടിരുന്ന ഞാൻ, വായന ശീലമാക്കിയപ്പോൾ, ഇംഗ്ലീഷ് ഗ്രാമീണ ജീവിതങ്ങളെ സുന്ദരമായി വർണ്ണിച്ച ജെയ്ൻ ഓസ്റ്റിനെ സ്നേഹിക്കാൻ തുടങ്ങി. മാത്രമല്ല അവരുടെ ' എമ്മാ' എന്ന നോവലിലെ ശാന്തസ്വഭാവമുള്ളതും പിയാനോ വായനക്കാരിയുമായ ജെയ്ൻ ഫെയർഫാക്സ് എന്ന കഥാപാത്രവും എന്റെ സ്വപ്നങ്ങളിൽ നിറഞ്ഞു നിന്നു. ജെയ്ൻ ഓസ്റ്റിന്റെ ജീവിതം പറയുന്ന ' ബിക്കമിംഗ് ജെയ്ൻ' എന്ന സിനിമയിലെ ആകസ്മികമായ ചുംബനരംഗങ്ങൾ കണ്ടപ്പോൾ എനിക്ക് അസൂയയുണ്ടായി.

" ദാറ്റ്സ് സ്ട്രേഞ്ച്. ഹ ഹ " അതു കേട്ടപ്പോൾ മുന്നി പറഞ്ഞു.

അതിനെ കുറിച്ചൊക്കെ പറഞ്ഞ സന്ദർഭത്തിൽ, രണ്ട് പേർക്ക് ഏതാനും തവണമാത്രമെ ആസ്വാദ്യകരമായി ചുംബിക്കാൻ കഴിയുകയുള്ളുവെന്നും പിന്നെയെല്ലാം തനിയാവർത്തനവുമാണെന്ന് മുന്നി തമാശയായി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. "മനസ്സിന്റെ മുന്നൊരുക്കവും പിടച്ചിലുമാണ് ഏറ്റവും ആസ്വാദ്യകരം. പഴകിയാൽ തീർന്നു. പുതുമ കണ്ടെത്തുകയാണ് ഏക പോംവഴി ഹി ഹി"

സിനിമകളെക്കുറിച്ചും ഞങ്ങൾ സംസാരിച്ചിരുന്നു. ഷൊപ്പേയ്ന്റെ പ്രസിദ്ധമായ ' നൊക്ട്ടേൺ ഇൻ സി ഷാർപ്പ് മൈനർ' എന്ന രചനയെപ്പറ്റി പറഞ്ഞ അവസരത്തിൽ, രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധ കാലത്ത് ഓഷ്വിറ്റ്സിലും ബെർഗൻ ബെൽസനിലും നടന്ന വംശഹത്യയെ അതിജീവിച്ച പിയാനിസ്റ്റുകൾ പലരും ഈ രചന ലോകത്തിന് മുമ്പാകെ അവതരിപ്പിച്ചിട്ടുള്ളതിനെക്കുറിച്ച് ഞാൻ സൂചിപ്പിച്ചു. അങ്ങനെ അതിജീവനത്തിന്റെ ഒരു പ്രതീകം പോലെ അത് നിലകൊള്ളുന്നു. റോമൻ പൊളോൺസ്കിയുടെ " ദ പിയാനിസ്റ്റ്' എന്ന സിനിമയിൽ അത് മനോഹരമായി അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു.

ലോക സിനിമയെക്കുറിച്ചൊന്നും വലിയ ധാരണയില്ലാതെ, റ്റ്വൈലൈറ്റ് പോലുള്ള റ്റീൻ സിനിമളിൽ നിന്നും ഫിക്ഷനുകളിൽ നിന്നും ഇനിയും പുറത്തു വന്നിട്ടില്ലാത്ത ഒരു കുട്ടി മാത്രമാണ് മുന്നിയെന്ന് ഞാൻ കളിയാക്കിയപ്പോൾ അത് സാറിന്റെ തെറ്റിദ്ധാരണ മാത്രമാണെന്നായിരുന്നു അവളുടെ മറുപടി. ശരിയായിരുന്നു. ലോകസിനിമകളെ കുറിച്ചും അവയുടെ സാങ്കേതികവും കലാപരവുമായ വശങ്ങളെ കുറിച്ചും ആധികാരികമായി സംസാരിക്കാൻ മുന്നിക്ക് കഴിഞ്ഞിരുന്നു. തിയേറ്ററും അഭിനയവുമൊക്കെ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നതു കൊണ്ടാവണം. ഡാനിയൽ ക്രെയ്ഗ്, ബെനീനി, ജൂഡി ഡെഞ്ച്,:കാത്തി ബേയ്റ്റ്സ്, റസ്സൽ ക്രോവ്, ഇമജെൻ സ്റ്റബ്ബ്സ്, ഗ്വിനത് പാൾട്രോ തുടങ്ങിയ നടീനടൻമാരുടെ അഭിനയമികവിനെ ചൊല്ലി ഞങ്ങൾ ഒരിക്കൽ തർക്കിച്ചിട്ടുമുണ്ട്.

സന്തോഷമുള്ള കുടുംബജീവിതം നൽകുന്ന നിറവിനേയും ഐശ്വര്യത്തേയും കുറിച്ച് അങ്കിൾ ഒരിക്കൽ സംസാരിച്ചപ്പോഴായിരുന്നു ഞാൻ വീണയുടെ കാര്യം പറഞ്ഞത്.

" ബന്ധുക്കളുടെ ഇടയിൽ നിന്നങ്ങനെ വിവാഹം കഴിക്കുമോ?" മുന്നി അപ്പോൾ ചോദിച്ചു.

" അങ്ങനെ ചെയ്യാറുണ്ട് ചിലയിടത്തൊക്കെ" ഞാൻ പറഞ്ഞു.

സ്ഥിരമായൊരു ജോലിക്കിട്ടികഴിഞ്ഞാലുടൻ വിവാഹിതനാകണമെന്ന് അങ്കിൾ ഉപദേശിക്കുമായിരുന്നു.

" നമ്മുടെ ഇഷ്ടങ്ങളും ഇഷ്ടക്കേടുകളുമൊക്കെ കേൾക്കാൻ ഒരാൾ വേണ്ടേ? ഒരു കുഞ്ഞൊക്കെയായി അവരോട് കളിക്കയും കൊഞ്ചുകയുമൊക്കെ ചെയ്യുമ്പോൾ അറിയാതെ നമുക്ക് സന്തോഷം വരും. ഈ ഏകാന്തതയൊക്കെ മാറിക്കിട്ടും."

സ്വന്തം ഭാര്യയെപ്പറ്റി ഓർക്കുന്ന സമയത്തെല്ലാം അദ്ദേഹം വളരെയധികം വാചാലനായി.

" അമ്മാളു തന്നെയാ ഇവൾക്ക് മുന്നിയെന്ന് പേരിട്ടത്. എത്ര നല്ലവളായിരുന്നു എന്റെ അമ്മാളു! ഭാഗ്യം ചെയ്യണം അങ്ങനെയൊരു സ്ത്രീയെ കിട്ടാൻ. പതിനേഴ് വയസ്സുള്ളപ്പോൾ എന്റെ വീട്ടിൽ വന്നതാണ്. ഒരു പെട്ടിയും ചുമന്നുകൊണ്ടാ സുബ്രു , എന്റെ ബ്രദർ ഇൻ ലോയെ, വന്നത്. അവൾക്ക് സംഗീതം സാധകം ചെയ്യണം. വയസ്സുകാലത്തും അതുണ്ടായിരുന്നു. എത്ര അസൗകര്യമായാലും ഉഞ്ചവൃത്തിക്കും ത്യാഗരാജാരാധനക്കും അവൾക്ക് പോകണം. അത് കണിശമായിരുന്നു. വീട്ടിൽ വച്ച് ആരോടും മിണ്ടില്ല. ഇങ്ങോട്ട് താമസം മാറിയതിന് ശേഷമാണ് അവളൊന്ന് ചിരിച്ചു കാണുന്നത്. ഞാനെങ്ങാനും പുറത്തുനിന്ന് ആഹാരം കഴിച്ചാൽ മുഖം വീർപ്പിക്കും. സ്വന്തം കൈ കൊണ്ട് വച്ചുണ്ടാക്കിത്തരണം. അച്ചപ്പവും മുറുക്കുമുണ്ടാക്കാൻ കോയമ്പത്തൂർ നിന്ന് എണ്ണ പ്രത്യേകം പറഞ്ഞാട്ടിക്കും. മുറുക്ക് ചുറ്റാൻ വേറെയാരും വേണ്ടതാനും. മൂന്നുമക്കളെ വളർത്തി വലുതാക്കിയില്ലേ. എനിക്കുമൊരു കുറവും വരുത്തിയിട്ടില്ല. പോകുന്നതിന്റെ അന്ന് രാത്രിയിലും എനിക്ക് ചുക്കുകാപ്പിയിട്ട് തന്നു. എന്നെ ഒറ്റയ്ക്കാക്കീട്ടങ്ങ് പോകുകയും ചെയ്തു" അങ്കിൾ വികാരാധീനനായി.

യാത്രാസൗകര്യങ്ങളൊന്നും അധികമില്ലാതിരുന്ന അക്കാലത്ത്, ഭാര്യ പ്രസവിച്ച് കിടന്ന നഴ്സിംഗ് ഹോമിലേക്ക് അതിരാവിലെ എണീറ്റ് നടന്ന് പോയിരുന്ന അനുഭവങ്ങളും കുടുംബജീവിതത്തിലെ മറ്റനവധി സുരഭില നിമിഷങ്ങളും അങ്കിൾ ഓർത്തെടുത്ത് പങ്കുവച്ചിരുന്നു.

മാർച്ച്മാസം മൂന്നാമത്തെ ആഴ്ച ചിലകാര്യങ്ങൾക്കായി എനിക്ക് മുംബൈയിലേക്ക് പോകേണ്ടി വന്നു. അവിടെവച്ച് ശ്രീറാം അങ്കിളിന്റെ മെസ്സേജ് എനിക്ക് ലഭിച്ചു.

' അപ്പാ പാസ്ഡ് എവേ'

അദ്ദേഹത്തെ ഒന്നുകൂടി കാണാൻ കഴിയാത്തതിലും പിയാനോ വായിച്ചുകൊടുക്കാൻ കഴിയാത്തതിലും ഞാൻ വിഷമിച്ചു. ഏപ്രിലിൽ തിരിച്ചു വന്നതിന് ശേഷമാണ് എനിക്ക് കുടുംബത്തെ ചെന്ന് കാണാൻ കഴിഞ്ഞത്. ശീനുവും വസുന്ധരാ മാഡവും മാത്രമെ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളു. മുന്നി വിസയുടെ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി അപ്പയോടൊപ്പം ചെന്നൈയിലെ യു എസ് കോൺസുലേറ്റിൽ പോകുമെന്ന് പറഞ്ഞിരുന്നു.

ജീവൻ നിലച്ച്, ചരിത്രത്തിലേക്കകപ്പെട്ടുപോയ ഒരു സ്മാരകമായി ആ ഭവനം എനിക്കനുഭവപ്പെട്ടു. എന്റെ പിയാനോ വായന കേൾക്കാനും നന്മകൾ ഉപദേശിച്ചുതരാനും ഇനി അങ്കിളുണ്ടാവില്ല. മനസ്സുനിറഞ്ഞ പുഞ്ചിരി സമ്മാനിച്ചുകൊണ്ട് സായാഹ്നങ്ങളിലൂടെ നടന്ന് പോകുന്ന ആ വയോധികനെ ഇനി കാണാൻ കഴിയില്ല. എന്നെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം തിരുവിതാംകൂർ രാജഭരണകാലത്തേയും എന്റെ കാലത്തെയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ഏകകണ്ണി കൂടിയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. ഇത്രയധികം നിഷ്കളങ്കനായ, മറ്റുള്ളവർക്ക് നല്ലത് മാത്രം വരണമേ എന്ന് സദാ പ്രാർത്ഥിക്കുന്ന, ഹൃദയവിശാലതയും നിറഞ്ഞ മനസ്സുമുള്ള ഒരു വ്യക്തിയെ ജീവിതത്തിൽ ഇനിയെന്നാണ് കണ്ടുമുട്ടുക? ഷേക്സ്പിയർ പറഞ്ഞതുപോലെ " വെൻ കംസ് സച്ച് അനതർ?"

ആ വീട്ടിൽ ഞാനനുഭവിച്ചിരുന്ന പ്രാർത്ഥനാമുഖരിതമായ അന്തരീക്ഷം, ചെറിയ മുറുമുറുപ്പുകൾക്കിടയിലും തെളിഞ്ഞുനിന്ന ശാന്തത, വശ്യമായ മൗനത എല്ലാത്തിനുമുപരി കൊച്ചുമകളുടെ വാചാലതയും കുസൃതിയും.. എല്ലാം ഞാനോർത്തു.

കാര്യങ്ങളെ അനാവശ്യമായി ചിന്തിച്ച് വ്യാകുലപ്പെടാതെ, പ്രശ്നങ്ങളെ പോസിറ്റീവായെടുത്ത്, കടുത്ത ഏകാന്തതകളിൽ പ്രസാദമുള്ള ചിരിയും ശബ്ദങ്ങളും നൽകാൻ കഴിവുള്ള, രഹസ്യങ്ങളൊന്നും സൂക്ഷിക്കാൻ താൽപര്യമില്ലാത്ത ഒരു കുട്ടിയായിട്ടാണ് മുന്നിയെ ഞാൻ മനസ്സിലാക്കിയത്. ഞാനാകട്ടെ മൗനികളിൽ മൗനിയും.

ഞങ്ങളുടെ ആദ്യചുംബനാനുഭവത്തെപ്പറ്റി സംസാരിച്ചപ്പോൾ വിദേശരാജ്യങ്ങളിൽ ഇതൊക്കെ ടീനേജിൽ സംഭവിക്കേണ്ടതാണെന്ന് തമാശപറയുകയാണ് മുന്നി ചെയ്തത്. അക്കാലത്ത് ഞങ്ങൾ പരസ്പരം കോളേജ് വിശേഷങ്ങൾ പറഞ്ഞിരുന്നു. ഒരു അദ്ധ്യാപകന്റേയും വിദ്യാർത്ഥിനിയുടേയും വ്യത്യസ്ത വീക്ഷണകോണങ്ങളിൽ നിന്ന്. കേരളാ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ആ അക്കാഡമിക് ഇയർ മുതൽ ഏർപ്പെടുത്തിയ സെമെസ്റ്റർ ഗ്രാഡിംഗ് സംവിധാനങ്ങളിൽ ഞാൻ ഏറെ ബുദ്ധിമുട്ടിയിരുന്നു. ഡിപ്പാർട്ട്മെന്റ് ഹെഡിന് സമർപ്പിക്കേണ്ട, കുട്ടികളുടെ പേരും ഗ്രേഡും അടങ്ങിയ റിപ്പോർട്ട് പകർത്തിയെഴുതാൻ മുന്നി എന്നെ സഹായിച്ചു.

ഒരിക്കൽ പാറിപ്പറന്ന മുടിയുമായി ഗ്ലൂമിയായ മുന്നിയെ കണ്ടപ്പോൾ ഞാൻ ചോദിച്ചു:

" എന്തേ സുഖമില്ലേ?"

"ങ്ഹും ടയേർഡ്"

കോളേജിലെന്താ അന്ന് സ്പോർട്സ് ഡേ ആയിരുന്നോ എന്ന് ഞാൻ തിരക്കി.

ഷൊപ്പേയ്ന്റെ 'ഫാന്റസീ ഇംപ്രോംപ്ടു ' എന്ന കമ്പോസിഷന്റെ ആദ്യഭാഗം ഞാൻ വായിച്ച് പ്രാക്ടീസ് ചെയ്തുകൊണ്ടിരിക്കുകയായിരുന്നു. യാഥൃശ്ചികമായുണ്ടാകുന്ന വിരൽ സ്പർശങ്ങളിൽ നിന്നും, കൈ തട്ടിമാറ്റുക പിയാനോ വായിക്കുമ്പോൾ വിരലുകൾക്ക് മീതെ വിരലുകളോടിക്കുക എന്നീ കുസൃതികളിൽ നിന്നും, പരസ്പരം മോഹിക്കുന്നു എന്ന് ഇരുവരും തിരിച്ചറിഞ്ഞ സായാഹ്നങ്ങളായിരുന്നു അവ. യാഥൃശ്ചികതകൾ സൃഷ്ടിക്കാനുള്ള വെമ്പൽ ഞങ്ങളിലുണ്ടായിരുന്നു.

സംഗീത രചനയിലെ സി ഷാർപ്പ് മൈനർ ഭാഗം കഴിഞ്ഞ് മനോഹരമായൊരു സ്ലോ മൂവ്മെന്റിലേക്ക് നയിക്കുന്ന 'ലാർഗൊ' സെക്ഷനിലെ ആർപ്പെജിയോകൾ ഞാൻ ഇടതുകൈകൊണ്ട് വായിക്കുമ്പോൾ, മുന്നി പതിവ് കുസൃതിയെന്നവണ്ണം എന്റെ വിരലുകൾക്ക് മുകളിലൂടെ വിരലുകളോടിച്ചു. യാഥൃശ്ചികമായി കവിളുകൾ കൂട്ടിമുട്ടിയപ്പോൾ, സ്പർശനങ്ങളെ തുടർന്നുള്ള വിസ്ഫോടനത്തിൽ നിന്നെന്നപോലെയാണ് ഞങ്ങൾ കൈകൾ കോർത്തതും പരസ്പരം ചുണ്ടുകൾ പകർന്നതും. പൊതുവെ അന്തർമുഖനായിട്ടാണ് ഞാൻ സ്വയം വിലയിരുത്താറ്. സൗഹൃദങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കാൻ ഏറെ ആയാസപ്പെട്ടിരുന്ന ഞാൻ അതിനുമുൻപ് ഒരു പെൺകുട്ടികളേയും ചുംബിച്ചിരുന്നില്ല. വീണയോടും ഇത്തരത്തിലുള്ള അടുപ്പമൊന്നുമുണ്ടായിരുന്നില്ല. കൗമാരത്തിന്റേയും കോളേജ് പഠനകാലത്തിന്റേയും ഏറിയ പങ്കും ഞാൻ വായിക്കാനും പിയാനോ പ്രാക്ടീസ് ചെയ്യാനുമാണ് വിനിയോഗിച്ചിട്ടുള്ളത്. മാത്രവുമല്ല ഏറ്റവും ഇളയ മകനായിരുന്നതിനാൽ " റ്റൂ യങ്ങ് ടു ഡു എനിതിംഗ്" എന്ന മനോഭാവമായിരുന്നു എല്ലാ കാര്യത്തിലും പാരന്റ്സിനും എന്നോടുണ്ടായിരുന്നത്. പുറത്ത് ശബ്ദം കേട്ടപ്പോൾ ഞാൻ ഭീതിയോടെ തള്ളിമാറ്റി. കുറച്ചു കഴിഞ്ഞ് അങ്കിൾ വന്നപ്പോൾ മുന്നി അവിടെയുണ്ടായിരുന്ന ആട്ടുതൊട്ടിലിനെപ്പറ്റി സംസാരിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. എല്ലാം ശരിവച്ചുകൊണ്ട് ഞാനും.

തുടർന്നുള്ള ദിവസങ്ങളിൽ, ക്രമേണ, ഞങ്ങൾ മുന്നൊരുക്കങ്ങൾ കൂടാതെ നീണ്ട ചുംബനങ്ങളിലേക്കും, ആലിംഗനങ്ങളുടെ വന്യതയിലേക്കും എത്തപ്പെട്ടു. മധുരമുള്ള, അലിയുന്ന എന്തെങ്കിലും കഴിക്കാൻ തന്നിട്ട് എന്റെ ചുണ്ടുകൾ കുടിക്കുകയും, ഉമിനീർ വലിച്ചെടുത്തുകൊണ്ട് നാവിൽ കടിച്ചമർത്തുകയും, എണ്ണമയമാർന്ന മുഖത്തും ചെവിയിലും നക്കുകയും ചെയ്യുന്ന മുന്നിയുടെ വിചിത്രമായ രീതികളിൽ ഞാൻ അത്ഭുതപ്പെട്ടിരുന്നു.

"ഇറ്റ്സ് റിയലി വിയെർഡ്" എന്ന് ഒരിക്കൽ ഞാൻ പറയുകയുമുണ്ടായി.

ഹാൾമാർക്ക് ചാനലിലെ മൂന്നാംകിട റൊമാൻസുകൾ കാണുന്നത് നിർത്തണമെന്ന് വെറ്റ് വൈപ്സ് തരുമ്പോൾ ഞാൻ പറഞ്ഞു.

ഡിസയറിന്റെ ഒന്നാം നിയമം സാറിനറിയാമോ എന്ന് മുന്നി തമാശയായി ചോദിച്ചു.

" ഇല്ല. എന്താ"

" ഒന്നാം നിയമം അപ്പപ്പോൾ കണ്ടതുപോലെ ഹി ഹി"

എന്നാൽ രണ്ടും മൂന്നും നിയമങ്ങൾ യഥാക്രമം അത് രഹസ്യം സൂക്ഷിക്കുന്നു, തുടർച്ചയാഗ്രഹിക്കുന്നു എന്നിവയാണെന്ന് ഞാൻ പറഞ്ഞു.

മനസ്സിൽ സൂക്ഷിച്ചതും, പുസ്തകങ്ങളിൽ വായിച്ചതും, കപടസദാചാരത്തിന്റെ ഇരുൾ വീണതുമായ പ്രണയസങ്കൽപ്പങ്ങളേക്കാൾ എന്റെ ചിന്തകളെ സ്വാധീനിക്കാനും, നിഗമനങ്ങൾക്ക് വ്യക്തത നൽകാനും കഴിഞ്ഞത് ഈ റിലേഷൻഷിപ്പിനാണെന്ന് പിൽക്കാലത്ത് ഞാൻ തിരിച്ചറിഞ്ഞു.

അങ്കിളിന്റെ മരണശേഷം ഞങ്ങൾ കുറേ പ്രാവശ്യം ഫോണിലൂടെ സംസാരിച്ചു.

അപ്പോഴൊന്നും പതിവുപോലെ ടോക്കറ്റീവാകാൻ മുന്നിക്ക് കഴിഞ്ഞില്ല. താത്തയുടെ വിയോഗം ആ കുട്ടിയെ വല്ലാതെ ഒറ്റപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടാകണം. മരിക്കുമ്പോൾ താൻ അടുത്തില്ലായിരുന്നല്ലോ എന്ന് പറഞ്ഞ് മുന്നി ഏറെ വിഷമിച്ചു.

" അന്ന് ഞാൻ പരീക്ഷ കഴിഞ്ഞ് അനന്തപുരി ഹോസ്പിറ്റലിലേക്ക് പോയി. താത്ത പരീക്ഷയെക്കുറിച്ച് ചോദിച്ചു. പിന്നെ എന്തു കഴിച്ചുവെന്നും. ഞാൻ ഒന്നും കഴിച്ചിരുന്നില്ല. ഫ്ലാസ്കിൽ നിന്ന് ഞാൻ ഒരു കപ്പ് ചായ പകർന്നു കുടിച്ചു. അതിന് തലേന്ന് സാറിന്റെ കാര്യവും സംസാരിച്ചു. മുംബൈയിൽ പോകുമെന്ന് പറഞ്ഞിരുന്നല്ലോ സാർ. വീട്ടിൽ പോകണമെന്ന് ശാഠ്യം പിടിച്ചെങ്കിലും അപ്പയുടെ ഫ്രണ്ടായ ഡോക്ടർ വന്ന് സംസാരിച്ചപ്പോൾ സമ്മതിക്കുകയായിരുന്നു താത്ത. അതിനാൽ പാട്ടിയുടെ ഫ്രെയിം ചെയ്ത ഫോട്ടോ ഞാൻ കൊണ്ട് കൊടുത്തിരുന്നു. ഫോട്ടോയേയും നോക്കിക്കൊണ്ട് താത്ത കുറേ നേരം കിടന്നു. ജനലുകൾ അടച്ചിടുന്നത് താത്തയ്ക്ക് ഇഷ്ടമില്ല. അതിനാൽ ഞാൻ ജനലുകൾ തുറന്ന് കർട്ടൻ നീക്കി. കുറച്ചുകഴിഞ്ഞ് നീ പോയി വല്ലതും കഴിക്കെന്ന് എന്നോട് പറഞ്ഞു. ' വസൂ നീയും പൊയ്ക്കോ. അവൾക്ക് വല്ലതും ഉണ്ടാക്കിക്കൊട്. ഇന്നലെ വന്നതല്ലേ' എന്ന് അമ്മായോടും. ഞാൻ സ്കൂട്ടിയിൽ അമ്മായെയും കൊണ്ട് വീട്ടിലേക്ക് പോയി. അമ്മാ വൈകുന്നേരം അപ്പായുമൊത്ത് തിരിച്ചു വന്നു. എനിക്ക് പിറ്റേന്നും പരീക്ഷയുണ്ടായിരുന്നു. അതിരാവിലെ മൂന്നേകാലയപ്പോൾ അപ്പാ വിളിച്ചു. താത്ത പോയി. ശീനുവിനെ ഉണർത്തണ്ട. പരീക്ഷ മിസ്സാക്കണ്ടാ പൊയ്ക്കോ എന്ന് പറഞ്ഞു. ഞാൻ അവനെ ഉണർത്താതെ പുറത്തെ സോഫയിൽ വന്നിരുന്ന് കുറേ കരഞ്ഞു. പരീക്ഷയും നന്നായില്ല. താത്തയെ വല്ലാതെ മിസ്സ് ചെയ്യുന്നു"

ഫോണിലൂടെ കരയുന്ന മുന്നിയോട് എന്ത് സാന്ത്വനവാക്കുകൾ പറയണമെന്നറിയാതെ ഞാൻ വിഷമിച്ചു.

" താത്തയ്ക്ക് നിറവുള്ള ഒരു ജീവിതം ദൈവം നൽകി" ഞാൻ പറഞ്ഞു.

അവസാനമായി ഞങ്ങൾ ഫോൺ വിളിക്കുന്നത് ജൂൺ അവസാനമാണെന്ന് തോന്നുന്നു. ഭാവികാര്യങ്ങളുമായി ഞങ്ങൾ തിരക്കുകളിലകപ്പെട്ടിരുന്നു.

അവസാനം വിളിച്ചപ്പോൾ മുന്നി ചോദിച്ചു:

"സാർ ഞാൻ തിങ്കളാഴ്ച പോവുകയാണ്. ഇനിയെന്നാ കാണുക?"

" ഒരിക്കൽ. ഡിസംബറിൽ ലീവിന് വരില്ലേ?"

" ങ്ഹും. കല്യാണത്തിന് ഞങ്ങളെയൊക്കെ ക്ഷണിക്കുമോ?"

" തീർച്ചയായും"

വർഷങ്ങൾ ഏറെ കഴിഞ്ഞുപോയിരിക്കുന്നു.

" പിന്നെ സാർ നമ്മൾ അവസാനമായി ഫോണിൽ സംസാരിച്ചതോർക്കുന്നുണ്ടോ? വർഷങ്ങൾ എത്ര പെട്ടെന്നാ കടന്നു പോയതല്ലേ?"

" അതെ എട്ടോളം വർഷങ്ങൾ. ഞാൻ വാക്കു പാലിച്ചല്ലോ"

" എന്ത്?"

" അല്ലാ കല്യാണമാകുമ്പോൾ വിളിക്കാമെന്ന് ഞാൻ പറഞ്ഞിരുന്നല്ലോ"

ചിരിയുടെ ഇമോജികൾ അവിടെ നിന്ന്.

"ആട്ടെ ഇന്നെന്താ പരിപാടി?"

" ക്രിസ്തുമസ് അവധികളൊക്കെ തീർന്നു സാർ. നാളെ മുതൽ തിരക്കുതന്നെ.

" പാചകമൊക്കെ പഠിച്ചോ? അതോ എന്നും ജംഗ് ഫുഡ് കഴിച്ച് ശരീരം കേടാക്കുമോ?"

" ഏയ്. ഞാൻ കുക്ക് ചെയ്യും. വല്ലപ്പോഴുമെ പുറത്തുനിന്നുള്ളു"

" അപ്പായോടും അമ്മായോടും എന്റെ അന്വേക്ഷണങ്ങൾ പറയണം. ഖുഷിയോടും"

" തീർച്ചയായും സാർ. നാട്ടിൽ വരുമ്പോൾ നമുക്ക് കാണാൻ കഴിയില്ലേ?

"ഷുവർ"

" പ്ലീസ് കീപ് ഇൻ ടച്ച് വിത്ത് അസ് സാർ"

" തീർച്ചയായും മുന്നി. മുന്നിയേയും കുടുംബത്തേയും ദൈവം അനുഗ്രഹിക്കട്ടെ. നാട്ടിൽ വരുമ്പോൾ തീർച്ചയായും കാണാം"

"ഗോഡ് ബ്ലെസ്സ് യൂ ടൂ സാർ. ടേക് കെയർ"

" ടേക് കെയർ. ബൈ"

"ബൈ"

എട്ടു വർഷങ്ങൾക്ക് മുർപത്തെ ആ ക്രിസ്തുമസ് ആഘോഷങ്ങൾ കാണാൻ ഞങ്ങൾ പോയി. ഞാനും അങ്കിളും മുന്നിയും. എൽ. എം. എസിലെ മറ്റീർ മെമോറിയൽ ചർച്ചിൽ നടന്ന ക്രിസ്തുമസ്സ് കോൺസർട്ടിന് എനിക്ക് പിയാനോ വായിക്കേണ്ടതുണ്ടായിരുന്നു. ' ഓ ഹോളി നൈറ്റ്' , ' ഹാർക്ക് ദ ഹെരാൾഡ്' എന്നീ ഗാനങ്ങൾ ഹാളിൽ ഉയർന്നുകേട്ടപ്പോൾ, അവയുടെ മനോഹരമായ ഹാർമണിയിൽ താൻ ലയിച്ചിരുന്നെന്നും മറക്കാനാവാത്ത ക്രിസ്തുമസ് അനുഭവമായിരുന്നു അന്നെന്നും അങ്കിൾ പിന്നീട് പറഞ്ഞു. ഞങ്ങൾ കുട്ടികൾ അവതരിപ്പിച്ച സ്കിറ്റുകൾ കണ്ടു. അലംകൃതമായ പുൽക്കൂടുകളും, കണ്ണുചിമ്മുന്ന നക്ഷത്രങ്ങളുമൊക്കെയായി ആ നീലരാവിന്റെ സ്വച്ഛന്ദത ഏറെ ആസ്വദിച്ചു. അവിടെ സജ്ജമാക്കിയിരുന്ന സ്റ്റാളിൽ നിന്ന് കോഫി കുടിക്കുകയും കേക്ക് വാങ്ങുകയും ചെയ്തു. വല്ലാതെ തണുക്കുന്നുവെന്ന് മുന്നി പറഞ്ഞപ്പോൾ അങ്കിൾ സ്വന്തം സ്വെറ്റർ ഊരി അവൾക്ക് കൊടുത്തു. ക്രിസ്തുമസ് ഈവായിരുന്നതിനാൽ റോഡിൽ രാത്രി വൈകിയും വാഹനങ്ങളുടെ തിരക്കുണ്ടായിരുന്നു. റോഡ് ക്രോസ് ചെയ്യേണ്ടി വന്നപ്പോൾ മുന്നി അങ്കിളിന്റെ കൈ പിടിച്ചു. ഞാൻ മുന്നിയുടേയും ഞങ്ങളുടെ ആദ്യത്തെ കരസ്പർശമായിരുന്നു അത്. പിന്നീടൊരിക്കൽ ബീഥോവന്റെ പ്രസിദ്ധമായ ' ഫ്യൂർ എലിസ്' എന്ന രചന വായിച്ചുകേട്ടപ്പോൾ അതിന്റെ ആദ്യഭാഗം വായിക്കാൻ പഠിക്കണമെന്ന് മുന്നി ആഗ്രഹം പ്രകടിപ്പിച്ചു. ഒരു കുട്ടിയെ എഴുതാൻ പഠിപ്പിക്കുന്നതുപോലെ ഞാൻ മുന്നിയുടെ കൈപിടിച്ച് ആ രചനയുടെ ആദ്യ ഫ്രേസിംഗ്സുകൾ വായിപ്പിച്ചു. പിള്ളേർ പുസ്തകങ്ങളുടെ ഇടയിൽ മയിൽപ്പീലികൾ കരുതിവയ്ക്കുന്നതുപോലെ, പെൺകുട്ടികൾ സ്പർശനങ്ങളെ ഗൗരവമായി എടുത്ത് ചിന്തിക്കുമെന്നും, അവയെ, പേരും നിറങ്ങളുമുള്ള ഓർമ്മകളായി എക്കാലവും സൂക്ഷിക്കുമെന്നും പിൽക്കാലത്താണ് എനിക്ക് മനസ്സിലായത്. ജീവിതത്തിൽ ഒരു വ്യക്തിയെമാത്രമെ ചുംബിക്കാൻ പാടുള്ളു എന്ന വ്യവസ്ഥയിലൊന്നും ഞങ്ങൾ പങ്കുചേർന്നിട്ടില്ലല്ലോ എന്നുപറഞ്ഞ് ഞാനും മുന്നിയും ഒരിക്കൽ കുറേ ചിരിച്ചു.

ഇതൊക്കെയാണ് പറയാനാഗ്രഹിച്ചത്. നന്മ ഉപദേശിച്ച് തന്നവർ, ജീവിതം പഠിപ്പിച്ചവർ, പ്രകാശം തന്ന ഗുരുക്കൻമാർ, മോഹവും പ്രണയവും പറഞ്ഞവർ.. അങ്ങനെ വൈരുദ്ധ്യങ്ങൾ നിറഞ്ഞതും വിചിത്രവുമായ ഈ ലോകത്തിലും, നിഷ്കളങ്കരും കരുതലുമുള്ള ഏതാനും വ്യക്തികളും എന്റെ ജീവിതത്തിലൂടെ കടന്നു പോയിട്ടുണ്ടെന്നും, അവരെക്കുറിച്ചുള്ള ജീവസ്സുറ്റ ഓർമ്മകൾ നാട്ടിലെ ശിശിരകാലം എനിക്ക് സമ്മാനിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നും..